Tim Burton Batman 4K recensie – Michael Keatons Batman keert terug!

Warner Brothers heeft Batman (1989) en Batman Returns (1992) van cultregisseur Tim Burton een ultimate collectors edition make-over gegeven. Beide sets bestaan uit de 4K UHD-films in een steelbook jasje en bevatten ook de blu-ray, een flinke dosis extra’s (dezelfde als die op de versie uit 2005) en een boekje, boekenleggers, posters en lobby cards. Al dit moois komt uiteraard in een kek doosje, waardoor je nog meer plek moet maken op je toch al overvolle planken (goed, misschien betrek ik dit laatste een beetje te veel op mezelf). Maar waarom je dat zeker moet doen, lees je in onze Tim Burton Batman 4K recensie!

De eigenzinnige Tim Burton was een animator bij Disney, maar de “house of mouse” wist niet goed wat ze met hem aan moesten. Zijn shorts Vincent en Frankenweenie speelden in op zijn interesses als Vincent Price, Edgar Allan Poe en horrorfilms, maar pasten totaal niet in het straatje van de kindvriendelijke studio. Warner Brothers toonde wel interesse en dat betaalde zich al snel uit met Pee-wee’s Big Adventure en Beetle Juice. De grote winsten, gecombineerd met de lage budgetten, brachten hem in het vizier van de producers. Hierdoor werd hij gekozen voor een nieuw project: Batman.

Koop Batman 4K collectors edition

Dat was in de jaren 80 een project met haken en ogen. Batman was namelijk vooral bekend van de campy televisieserie uit de jaren 60, waarin de klappen met “kapow!” en “boom!” tekstballonnen werden uitgebeeld. Dat was niet bepaald de duistere ridder zoals hij uit de hersens van Bob Kane en Bill Finger was ontsproten in 1939. Maar in de comics lieten auteurs en tekenaars als Neal Adams zien dat Batman wel degelijk serieus genomen kon worden. En toen in 1986 Batman: The Dark Knight Returns van Frank Miller en in 1988 Batman: The Killing Joke van Alan Moore en Brian Bolland verschenen en razend populair waren, was de tijd rijp voor een nieuwe interpretatie van de superheld.

Micheal Keaton en Jack Nicholson

Michael Keaton (Beetle Juice, Spider-Man: Homecoming) werd als Bruce Wayne/Batman gecast. Dat was ook een dingetje, aangezien Keaton tot dan toe hoofdzakelijk komische rollen had gedaan. Maar gelukkig wist Burton de gevierde acteur (en comic book liefhebber) Jack Nicholson (Wolf, The Shining, One Flew Over the Cuckoo’s Nest) te strikken als de slechterik in de film. Hierdoor konden de geldschieters iets beter slapen.

Tim Burton Batman 4K recensie – Een broedplaats voor misdaad

Koop Batman Returns 4K collectors edition

In Batman is Gotham City een broedplaats voor misdaad, moordenaars en andere misdragingen. De stad zit in een constante misdaadgolf die zijn weerga niet kent. Bovenaan de voedselketen staat Boss Grissom (Jack Palance), de godfather van de maffia in Gotham. Zijn rechterhand Jack Napier (Nicholson) kan niet wachten om hem te vervangen. Maar vanwege zijn psychotische karakter wordt hij als te onberekenbaar gezien door de rest van de maffiabazen.

Aan de andere kant staat commissaris Gordon (Pat Hingle), de politiechef die de corruptie in zijn korps probeert te bestrijden. Hij wordt bijgestaan door officier van justitie Harvey Dent (Billy Dee Williams (Star Wars: Episode IX – The Rise of Skywalker)). Samen gaan ze de strijd met Grissom aan. Maar sinds kort is ook Batman actief en zorgt voor veel onrust onder de criminelen. Journalist Alexander Knox en fotografe Vicki Vale (Kim Basinger (L.A. Confidential)) doen onderzoek naar de wreker. Ondertussen neemt – na een catastrofaal ongeluk – de Joker de teugels van Grissom over en hij wil wraak nemen op Gotham en Batman.

Geen tijdloze film

Tim Burton heeft een zeer herkenbare stijl met sterke invloeden uit het Duits expressionisme. Het licht-donker contrast en de overtrokken gotische decors geven deze Batman-film een gestileerde, eigen sfeer waar je helemaal in mee gaat. Gotham City is echt een personage in deze film.

Het was alweer enige tijd geleden sinds ik Burtons Batman heb gezien. En al snel bleek dat het geen tijdloze film is. De actiescènes zijn niet heel sterk, de special effects zijn inmiddels verouderd en het verhaal is ook niet heel bijzonder. Toch weet Burton met zijn stijl en flair een film neer te zetten die je niet snel vergeet.

Tim Burton Batman 4K recensie – Danny Elfman op de wc

Michael Keaton zet een degelijke Batman en een onzekere Bruce Wayne neer die je alleen maar aardig kan vinden. Kim Basinger vindt hem meer dan aardig, maar de chemie ontbreekt. De romance komt dan ook een beetje knullig over. Maar Jack Nicholson steelt elke scène waar hij in zit en redt wat dat betreft de film. Zijn Joker heeft, naast het gestoorde en de donkere humor, ook het sociopatische en het meedogenloze wat het personage nodig heeft.

De muzikale score van Danny Elfman is prachtig, met als uitblinker dé Batman-theme die zijn oorsprong vond in de wc van een vliegtuig. Elfman was tijdens de productie van Batman namelijk per vliegtuig op weg naar huis, toen het idee voor de muziek hem plotsklaps inviel. Bang om zijn idee te verliezen, nam hij zijn recorder mee naar het toilet en begon te werken. Samen met de nummers van popartiest Prince zorgde hij voor een geweldige soundtrack.

Een gigantische stempel op de popcultuur

Batman is misschien niet gerijpt als een goede wijn, maar toch heeft Burton er – ondanks de bemoeienissen van de studio – een leuke, onderhoudende film van weten te maken. Daarnaast heeft Batman ook een gigantische stempel gedrukt op de popcultuur en liet het project de filmindustrie zien dat comicbookfilms wel degelijk bestaansrecht hadden.

Wat popcultuur betreft, kun je heel veel Batman-merchandise uit die tijd vinden. Maar zelfs nu nog is de cultfilm niet vergeten. Onlangs bracht DC Comics Batman ’89 uit, waarin het Tim Burton Batman-universum opnieuw bezocht werd door schrijver Sam Hamm en tekenaar Joe Quinones. En in de nieuwe Batgirl-film, die nog dit jaar moet verschijnen, keert Keaton zelf ook nog terug als Batman!

Koop Batman '89

Tim Burton Batman 4K recensie – Burton krijgt creatieve vrijheid

Na het succes van de eerste Batman kon een vervolg natuurlijk niet uitblijven. Met een opbrengst van ruim 250 miljoen dollar (op een budget van 48 miljoen), zat Batman ruim 50 miljoen boven de nummer twee van dat jaar: Indiana Jones and the Last Crusade (in Amerika). Tim Burton had echter een dusdanig slechte ervaring gehad met de studio, dat hij weinig trek had in eenzelfde ervaring. Toch wisten de mensen van Warner Brothers hem zover te krijgen. Ze bieden hem creatieve vrijheid aan; iets waar Burton geen nee tegen kan zeggen.

Batman Returns – Een onverklaarbaar sprookje

Burtons films hebben vaak een sprookjesachtig narratief. Batman Returns laat ons in 1992 dan ook gelijk zien dat we met een Tim Burton-film te maken hebben. In huize Cobblepot wordt op eerste kerstdag een baby geboren die zo monsterlijk is, dat zijn ouders hem in een rieten mandje het riool van Gotham City in laten drijven. Echter heeft, in datzelfde riool, een familie pinguïns uit de Gotham Zoo hun intrek genomen. Zij ontfermen zich over de verstoteling.

Drieëndertig jaar later wil Max Shreck (Christopher Walken (Sleepy Hollow)), miljonair en vooraanstaand burger, een elektriciteitscentrale bouwen om Gotham klaar te stomen voor de toekomst. Zijn secretaresse, de stille, onzekere Selina Kyle (Michelle Pfeiffer (Maleficent: Mistress of Evil, Ant-Man and the Wasp)) ontdekt echter dat Shreck met zijn centrale de stad juist wil gijzelen, door alle energie af te tappen. Prompt wordt ze door hem uit het raam geduwd. Een horde zwerfkatten brengt haar op een volledig onverklaarbare manier (geen paniek, er wordt ook geen enkele poging toe gewaagd) weer tot leven en Catwoman is geboren!

Tim Burton Batman 4K recensie – Kat-en-muis tussen de Bat, de Cat en de Penguin

Shreck heeft ondertussen een verbond gesloten met de mismaakte Penguin (Danny DeVito (Jumanji: The Next Level, Dumbo)) die vanuit het riool snode plannen smeedt om weer opgenomen te worden in de bovenwereld. En dan het liefst gelijk in de hogere sociale kringen. Uiteraard krijgt Batman lucht van dit alles. Een kat-en-muisspel tussen Batman, Catwoman, The Penguin en Shreck begint.

De eerste versie van het script voor Batman Returns werd door Sam Hamm geschreven, die ook het eerste deel neerpende. De acteurs voor Penguin en Catwoman waren al gekozen door de studio en daar was niet over te discussiëren. Ook Vicki Vale en Alexander Knox uit het eerste deel zouden hun rentree maken. En Robin zou hier geïntroduceerd worden, nadat hij het eerste deel uiteindelijk net niet gehaald had. Maar Burton wilde hier niets van weten. Hij veegde het script van tafel, waarna hij met Daniel Waters (Demolition Man) alles veranderde wat ze konden. Overigens kreeg Hamm in 2021 alsnog een kans zijn verhaal te vertellen, met de reeds hierboven genoemde stripserie Batman ’89.

Slachtoffers van Gotham City

Door alle net genoemde veranderingen voelt Batman Returns niet echt als een vervolg in een franchise. Zelfs Harvey Dent is niet terug te vinden als de schurk Two-Face. Iets waar de eerste film toch behoorlijk op zinspeelde. Acteur Billy Dee Wiliams bedankte voor de terugkeer, waardoor Two-Face stilletjes uit beeld verdween. Tot Tommy Lee Jones de schurk in 1995 speelde in Batman Forever. In plaats daarvan krijgen we dus Max Shreck, een slechterik die we niet kennen uit de strips en ook geen superschurk alter ego heeft. Hij is gewoon een op macht beluste maniak en de echte slechterik van de film. Hierdoor kunnen we meer medeleven voelen voor Penguin en Catwoman.

Deze twee personages zijn eerder slachtoffer van de wrede stad, net als Batman. Burton kiest er dan ook voor om zich te richten op hun achtergrondverhaal. Het is iets wat het tempo wat uit de film haalt, maar wel boeit. Mede dankzij de sterke acteerprestaties van DeVito, Pfeiffer en Walken voelt het niet sloom of saai.

Tim Burton Batman 4K recensie – De vreemde pinguïn in de bijt

Maar Batman Returns blijft de vreemde eend (pinguïn?) in de bijt. De film is een stuk duisterder dan zijn voorganger en de andere films die zouden volgen. Wel is hij gemaakt om perfect in de portfolio van de regisseur te passen. Dankzij de vrijheid die de studio hem aanbood, was Burton niet belast met de historie achter de superheld uit de comics. Zo kon hij zijn eigen stijl de boventoon laten voeren, zonder zich druk te hoeven maken over wat de fans en Hollywood van hem verwachtten.

Wat zit er in de collectors editions?

Batman en Batman Returns komen in een brede slipcover. Hierin huist een steelbook met een drie-laags UHD100 disc en een BD50 disc. Op de voorkant zien we een silhouet van Batman, achterop die van de schurken, tegen een achtergrond van blauwdrukken met de Batmobile en andere gadgets. In een envelop zitten de extra’s: een booklet met kleurenfoto’s, een kleine dubbelzijdige poster, twee boekenleggers en lobby cards.

Tim Burton Batman 4K recensie – De Bat-beeldkwaliteit

Batman is geschoten op 35mm en wordt gepresenteerd in haarscherp 4K. Alle hoeken en gaten zie je in volle glorie. De film is erg donker, maar de hoeveelheid detail die naar voren komt is toch indrukwekkend. Dankzij de HDR10 springt het paarse pak van de Joker vol leven van je scherm. De inktzwarte schaduwen hebben door het contrast ontzettend veel detail en alleen dit al maakt de aankoop goed.

Batman Returns is ook op 35mm geschoten en de 4K-presentatie is hier ook erg goed gedaan. Het vervolg is kleurrijker dan zijn voorganger; zeker gezien Gotham City in het rood is gedompeld door de kerstperiode. De HDR10 zorgt ook hier voor een grote vooruitgang in de visuals. Zeker op het gebied van contrast en vooral bij het latex van Catwomans pak.

De Bat-soundtrack

De soundtrack van Batman is erg georiënteerd op de front speakers. Het geluid is wel wat warmer dan bij vorige uitgaves, maar niet wat je mag verwachten van een Dolby Atmos track. De atmosfeergeluiden komen hier en daar wel naar voren, maar slechts sporadisch. Hierdoor heb je niet echt het idee dat je op de straten van Gotham loopt. De dialoog is wel perfect te volgen. Maar de echte ster van de Dolby Atmos track is de muziek van Danny Elfman en Prince.

Bij Batman Returns is het grotendeels hetzelfde verhaal, al worden de kanalen hier wel beter benut. Af en toe komen de plafondkanalen zelfs in actie, waardoor je meer in de film getrokken wordt.

De Bat-extra’s

De extra’s in de collectors editions komen van de anthologie-uitgave uit 2005. Ze staan, op het commentaar van Tim Burton (bij beide films) na, enkel op de blu-ray. Het materiaal is ook enkel beschikbaar in SD en zo staat het dan ook op de schijf.

Bij Batman krijg je verschillende featurettes, zoals Shadows of the Bat: The Cinematic Saga of the Dark Knight, Beyond Batman en Legends of the Dark Knight: The History of Batman. Daarnaast wordt er gekeken naar de helden en de schurken en krijg je een blik op wat had kunnen zijn in Batman: The Complete Robin Storyboard Sequence. Ook bezoekt Batman-bedenker Bob Kane de set en krijg je drie muziekvideo’s van Prince. Tot slot ontbreekt ook de trailer niet.

Na het kijken van Batman Returns kun je verder met Beyond Batman Returns, Shadows of the Bat en The Bat, the Cat and the Penguin. Ook hier vind je featurettes over de helden en de schurken, een muziek video en de trailer.

Tim Burton Batman 4K recensie – Niet twijfelen, maar kopen!

De echte Batman-fan zal de films inmiddels al vele malen gekocht hebben op vhs, dvd en blu-ray. Maar de 4K collectors edition is nu toch ook zeker weer de moeite waard om aan te schaffen. De mooie verpakking is al leuk natuurlijk, maar als het dan ook nog écht een verbetering is wat beeldkwaliteit betreft, zal de fan toch weer diep in de buidel moeten tasten. De collectors editions van Batman en Batman Returns zijn namelijk niet goedkoop, maar dus wel de aanschaf waard.

Naast de nostalgie-factor, zijn deze twee Burton Batmans waarschijnlijk ook visueel de meest interessante comicfilms die ooit gemaakt zijn. Batman Returns is daarbij misschien nog wel interessanter door de originele insteek en de schurken die gecompliceerder zijn dan wat we de jaren erna gezien hebben. Kortom, niet twijfelen, maar kopen!

Batman en Batman Returns zijn nu verkrijgbaar als 4K UHD Collectors Edition.

Titel: Batman en Batman Returns
Regisseur: Tim Burton
Acteurs: Michael Keaton, Jack Nicholson, Kim Basinger, Michelle Pfeiffer, Danny DeVito
Uitgever: Warner Bros
Medium: 4K UHD
Genre: Superhelden

Modern Myths Shop

Lees meer Modern Myths recensies!