Het horrorgenre heeft een flink aantal filmklassiekers voortgebracht. Sommige daarvan hebben zelfs het totale filmlandschap veranderd. Films als The Texas Chain Saw Massacre. Deze klassieker wordt vaak betiteld als een perfecte horrorfilm en is de fundering voor moderne horror. Tijdens Club Imagine kun je hem in gerestaureerde 4K kwaliteit bekijken, waardoor de film zo mogelijk nóg beklemmender wordt. Maar lees voor de kettingzaag gaat ronken eerst ons The Texas Chain Saw Massacre 4K achtergrondartikel!
The Texas Chain Saw Massacre 4K draait tijdens Club Imagine in LAB111.
Oktober geeft liefhebbers van het horrorgenre altijd een speciaal gevoel. Het is niet dat je de rest van het jaar geen horror kijkt. Maar in deze maand is het ineens alsof iedereen ineens volledig “into” horror is. Die collega bij de koffieautomaat heeft het ineens over Friday the 13th. Je buurman fluit de Halloween-theme. En in de rij bij de bakker praten twee oude dames over Vampyr en hoe vroeger alles beter was. Het lijkt alsof het genre waar soms op neergekeken wordt ineens gevalideerd is. Maar dan natuurlijk wel maar tot 1 november. Dan gaan we allemaal weer klagen dat Home Alone voor de zoveelste keer wordt uitgezonden. Of misschien dit jaar niet. En dan kunnen we daar over klagen.
Club Imagine draagt deze komende zondag 31 oktober extra bij aan het halloween-gevoel. Op het mini-filmfestival wordt de legendarische horrorklassieker The Texas Chain Saw Massacre uit 1974 vertoond. In de nieuwe, gerestaureerde 4K editie! Om 14:30 kun je in LAB111 in Amsterdam naar deze film die aan de wieg staat van een horror subgenre dat de bioscopen domineerde in de jaren 80.
Hammer horror wordt splatter film
Ik schrijf dit achtergrondartikel met een huilende oktoberstorm op de achtergrond en golven die de kust niet aflatend geselen. Vanuit mijn hotelkamer kijk ik uit op een verlaten strand die de sfeer oproept van de Hammer horrorfilms van de jaren 60. Elk moment kan Peter Cushing de lobby binnenvallen op zoek naar Christopher Lee. Die films draaiden nog om de bovennatuurlijke en ondode monsters uit de griezelverhalen van weleer.
Verderop in het decennia werd in films als Peeping Tom en Psycho dieper in gegaan op de monsterlijke kant van de mens zelf. Maar waar deze films het meeste geweld nog aan de verbeelding overlaten, grijpt regisseur Herschell Gordon Lewis direct naar je strot met zijn “splatter” films. In Blood Feast worden de tongen en harten zonder pardon en in vol ornaat uitgerukt. Met films als Spider Baby en Billy the Kid versus Dracula wordt nog volop geëxperimenteerd.
Het Hooper en Henkel experiment
In 1969 maken regisseur Tobe Hooper en schrijver/acteur Kim Henkel de experimentele film Eggshells. Die gaat over een hippie commune. De hoofdrolspelers trekken in een huis in de bossen. Al snel worden ze daar geconfronteerd met iets in de kelder. Iets dat de groep in zijn macht neemt.
Hooper en Henkel willen samen aan een nieuw project werken. In eerste instantie wordt dit Headcheese. Het is een verhaal over een groep trollen onder een brug. Al snel wordt dit idee echter overboord gegooid en komt Hooper op de proppen met een ander idee. De werktitel: Leatherface.
The Texas Chain Saw Massacre 4K – Leatherface
De titel komt van een verhaal dat Hooper van zijn dokter hoorde. Toen deze jonger was, schijnt hij op een halloween-feestje te zijn aangekomen met een gedroogd gezicht van een van de kadavers van de universiteit waar hij studeerde. Dit, in combinatie met de gruweldaden van seriemoordenaar en grafschender Ed Gein, bracht Kim Henkel tot het schrijven van een screenplay.
Gein was een moordenaar die veroordeeld is voor twee moorden. Hij werd verdacht van nog meerdere moorden, maar roofde ook graven. Hij maakte verschillende voorwerpen van huid en botten, waaronder maskers. Deze psychopaat stond model voor onder andere Norman Bates (Psycho), Buffalo Bill (Silence of the Lambs) en dus ook Leatherface (The Texas Chain Saw Massacre).
Een zeer beperkt budget
Uiteindelijk kiezen de heren voor The Texas Chain Saw Massacre als titel. Dit is deels uit marketing overwegingen. Maar ook om duidelijk te maken dat de filmmakers deden waar ze zelf zin in hadden. De onafhankelijke productie ging dan ook van start met een zeer beperkt budget van 60.000 dollar.
Vanwege deze monetaire restrictie werd er gewerkt met een onervaren crew die zo van de filmschool kwam. Daarnaast werden onbekende, lokale acteurs gebruikt.
De proto-slashers
The Texas Chain Saw Massacre is de vader van de “slasher”. Dit horror subgenre, dat zijn hoogtijdagen kent aan het begin van de jaren 80, begint met wat gezien wordt als de eerste “echte” slasher: Halloween van John Carpenter. Voor die tijd wordt het genre echter al gevormd door films die allemaal bepaalde kenmerken van het subgenre vormen, maar niet geremd worden door bepaalde beperkingen van wat later een formule wordt.
Zo beginnen Alfred Hitchcock en Paul Leni in 1927 al met respectievelijk The Lodger en The Cat and the Canary met wat een opzet voor de “proto-slasher” genoemd zou kunnen worden. In 1955 zien we hoe acteur Robert Mitchum in The Night of the Hunter als nepdominee Harry Powell achter twee kinderen aanzit. Die film is een masterclass in hoe je een in- en inslecht personage neerzet die je met liefde haat.
De aanloop naar de “echte” slasher
In 1964 komen we al een stapje dichterbij een “echte” slasher, met Blood and Black Lace van regisseur Mario Bava. Het gaat over een gemaskerde moordenaar die achter vrouwen aanzit en kent enkele stevige moordscènes en wat gore. Enkele jaren later evolueert het genre zich met The Bird with the Crystal Plumage van Dario Argento naar het Italiaanse “giallo” genre. Door het succes van Argentos film volgt een golf van deze giallo’s die een soort kruising zijn tussen een misdaad-, thriller- en horrorfilm. In 1971 maakt Bava overigens nog A Bay of Blood, waar een groep tieners een voor een gruwelijk worden vermoord voor een erfenis. De film wordt gezien als verantwoordelijke voor de stroom “summercamp slashers” die volgden. Ook zijn er enkele scènes die wel heel erg veel lijken op die uit Friday the 13th Part 2.
In 1974 ziet Black Christmas het licht. In die film blijven enkele studenten tijdens de kerstvakantie achter in hun sociëteit. Daar worden ze gestalkt en vermoord door een onbekende. En dan is er uiteraard The Texas Chain Saw Massacre, waar een groep tieners wordt opgejaagd door een gemaskerde moordenaar met een kettingzaag. Deze twee laatste films vormen de laatste schakel voor de “echte” slasher.
The Texas Chain Saw Massacre 4K – Iets sinisters in Texas
Het plot van The Texas Chain Saw Massacre kan je redelijk simpel samenvatten. Sally (Marilyn Burns (Helter Skelter)) en haar broer Franklin (Paul A. Partain) horen dat er iets met het graf van hun opa is gebeurd in Texas. Ze gaan ernaartoe met hun vrienden Jerry, Pam en Kirk. Onderweg krijgen ze wat meer informatie over wat er gebeurd is en pikken ze een wat merkwaardige lifter op.
Als de lifter volledig doorgedraaid blijkt te zijn, gooien ze hem hun busje uit en gaan er met piepende banden vandoor. Maar als de brandstof zo goed als op is, stoppen ze bij het enige huis in de omgeving. Dat blijkt een thuis te zijn voor iets zeer sinisters. Sally en haar vrienden krijgen het aan de zaag met Leatherface en de rest van de gestoorde familie Sawyer.
Moordende film
Alfred Hitchcock bouwt zijn verhaal in Psycho rustig op. Maar regisseur Tobe Hooper geeft de kijker vanaf het moment dat The Texas Chain Saw Massacre start geen moment rust. Net als George A. Romero met zijn Night of the Living Dead voor elkaar krijgt, ben je na afloop van de film uitgeput. Net als de acteurs overigens. Want vanwege het krappe budget waren 16-urige draaidagen – 7 dagen per week – eerder regel dan uitzondering.
Omdat de bloedvlekken erop moesten blijven zitten, werden de kostuums ook niet gewassen. De kans dat de kleuren zouden vervagen kon niet genomen worden. Er was namelijk geen geld voor nieuwe kostuums. In de bloedhitte van Texas, die wel tot 40 graden op kon lopen, was dit geen pretje. Acteur Gunnar Hansen (Swarm of the Snakehead) speelde Leatherface en zat met de lunch eigenlijk altijd alleen. Dit vanwege zijn luchtje die na de lange draaidagen niet heel fijn was.
The Texas Chain Saw Massacre 4K – Gunnar Hansen maakt er werk van
Marilyn Burns (Sally) haalde de grote man over om auditie te doen voor de gemaskerde moordenaar. Uiteindelijk bleek het een gouden greep, aangezien Leatherface behoorlijk is gevormd door de acteur. Zo maakte zijn tandarts een gebit voor hem, bestaande uit melktanden. Hansen zelf is gaan kijken op een school voor kinderen met een verstandelijke beperking om Leatherface zo getrouw mogelijk neer te zetten.
Het filmen was echter niet zonder gevaar. Door het masker was zijn zicht zo slecht, dat er regelmatig crewleden uit de weg moesten vluchten tijdens scènes. Ook zijn plateauzolen van bijna tien centimeter hielpen niet mee. Tijdens een van de achtervolgingen gleed Hansen uit en kon niets anders doen dan stil blijven liggen, met zijn armen over zijn hoofd, terwijl de kettingzaag door de lucht vloog. Deze landde uiteindelijk draaiend naast zijn hoofd.
Een horror van een draaidag
Gunnar Hansen was niet de enige die het zwaar had. Tijdens de dinerscène zien we de grootvader zitten. John Dugan (Butcher Boys) speelde de oude man, maar besloot tijdens het vijf uur durende make-up proces, dat hij daar maar één keer voor ging zitten. Wat volgde was een draaidag van 27 uur. In de hitte, met rottend voedsel en slechte ventilatie, draaide de cast door.
De buis met nepbloed die uit de vinger van Marilyn Burns komt, deed het niet en raakte steeds verstopt. Na een fiks aantal takes sneed Gunnar Hansen dan ook echt in haar vinger. Iedereen ging ondertussen zo op in hun rol, terwijl ze tussen de stank van het rottende voedsel en elkaar zaten, dat ze alleen maar zo snel mogelijk klaar wilden zijn. In een gesprek wat ik ooit met acteur Edwin Neal (de lifter) heb gehad, zei hij dat er in die scène maar weinig geacteerd werd. Ook vertelde hij dat die draaidag de ergste dag van zijn leven was. En hij heeft in Vietnam gediend… De band tussen Neal en Hooper is overigens niet heel goed meer sinds die dag.
The Texas Chain Saw Massacre 4K – Voor 6 jaar en ouder
Toch heeft The Texas Chain Saw Massacre meer in zich dan enkel hersenloos moorden. De film begint met de zin “The events of that day led to the discovery of one of the most bizzare crimes in the annals of American history” en werd gebracht alsof het waargebeurd was. Dit was niet zo, maar werd als statement gebruikt tegen de leugens van de regering. Het politieke klimaat was omgeslagen na Vietnam en zo wilden de makers een statement maken.
Maar natuurlijk was het ook bedacht om meer mensen naar de film te trekken. Want ondertussen ging de film 80.000 dollar over zijn budget heen, wat Hooper en Henkel dwong om percentages van de inkomsten te verkopen. De horrorfilm moest aanvankelijk een “PG rated” film worden; zoiets als kijkwijzer 6 in Nederland. Want met een bredere doelgroep maak je sneller winst. Daarom zit er nagenoeg geen bloed in de film en draait de camera weg bij de meeste moordscènes. Toch is dat juist de reden dat de film een “X-rating” kreeg en er zelfs nog wat geknipt moest worden om een “R-rating” te krijgen (zoiets als kijkwijzer 16). Zo blijkt dat wat je niet ziet, nog steeds enger is dan wat je wel ziet.
Dierenrechtenfilm
De horrorfilm werkt met name goed als dierenrechtenfilm. De familie Sawyer is door de financiële crisis zonder werk komen te zitten. Ze werkten al generaties in het slachthuis, maar door de economische malaise zijn veel boerderijen verlaten. En minder vee betekent minder werk in het slachthuis. Zeker als de technologische vooruitgang ook nog om de hoek komt kijken. Maar er moet toch eten op tafel komen. Kannibalisme wordt nergens expliciet genoemd, maar door de shots en het feit dat de lijken in een vriezer bewaard worden, kunnen we er genoeg uit opmaken.
Als de lifter ook nog in geuren en kleuren uitlegt hoe de beesten in het slachthuis vakkundig om werden gelegd en verwerkt tot wat er ‘s avonds op je bord ligt, vragen de dames meteen om van onderwerp te veranderen. Ze houden van vlees en willen dat niet verpesten. Zo legt de film meteen een interessant onderwerp bloot. Als je mensen vertelt over de barre omstandigheden in sommige stallen, veranderen ze vaak meteen van onderwerp en willen ze het niet weten.
Je wordt spontaan vegetariër
The Texas Chain Saw Massacre staat dan ook op een lijst van de PETA (een dierenwelzijnsinstantie) als pro-dierenrechtenfilm. Regisseur Guillermo del Toro (The Shape of Water) heeft na het zien van de film vier jaar geen vlees meer gegeten. Tobe Hooper zelf was tijdens het filmen gestopt met het eten van vlees, maar zegt dat de film meer gaat over de voedselketen en het doden van wezens.
The Texas Chain Saw Massacre 4K – Blijvend relevante horror
Uiteindelijk is The Texas Chain Saw Massacre een van de beste horrorfilms ooit gemaakt. Het portretteert de familie Sawyer als de Amerikaanse droom die net even verkeerd heeft uitgepakt. Met het einde van de hippiecultuur in zicht en de politieke onrust in die tijd, bracht de film de angst en complexiteit van de samenleving perfect in beeld.
En al zijn de tijden niet per se makkelijker geworden (en gaat het er in Texas soms nog steeds raar aan toe), is het geen andere film zo goed gelukt om de zeitgeist vast te leggen als The Texas Chain Saw Massacre. Tobe Hooper is nooit meer op hetzelfde niveau gekomen, maar zonder zijn meesterwerk zouden er geen films als Alien of A Nightmare on Elmstreet zijn. In ieder geval niet zoals we die nu kennen. En dat de horrorfilm nog steeds niet aan kracht heeft ingeboet, blijkt wel uit het feit dat hij nu nog steeds in de bioscopen wordt gedraaid!
The Texas Chain Saw Massacre 4K draait zondag 31 oktober om 14:30 uur tijdens Club Imagine in LAB111. Bekijk hier de trailer:
Titel: The Texas Chain Saw Massacre 4K
Regisseur: Tobe Hooper
Acteurs: Marilyn Burns, Allen Danziger, Gunnar Hansen, Teri McMinn
Genre: Horror
Te zien op: Club Imagine
Tickets: LAB111
Lees meer Modern Myths achtergronden!
© 2019-2024 Modern Myths
Reactie plaatsen