The Shape of Water – Typisch meesterwerk van Guillermo Del Toro

Met The Shape of Water levert de Mexicaanse regisseur Guillermo del Toro een meesterwerk af. Niet voor niets is de film genomineerd voor 13 Oscars. De film dingt mee naar onder andere Beste film, Beste regisseur, Beste actrice en Beste mannelijke- en vrouwelijke bijrol. De film is zelfs zó goed, dat het lijkt of je dit liefdessprookje rond het Creature from the Black Lagoon allemaal al eens eerder hebt gezien.

Het werk van regisseur Guillermo del Toro heeft een unieke, eigen uitstraling. Je herkent films van zijn hand direct. Blade II, Hellboy, Pan’s Labyrinth, Pacific Rim, Crimson Peak; stuk voor stuk zijn het beklemmende, indringende monsterfilms. Met The Shape of Water komt alle interesse en kunde van de Mexicaanse regisseur bij elkaar. Het resultaat is een film die op alle vlakken klopt. De sfeer, het verhaal, de diepere lagen, de humor en de maatschappelijke hordes houden je tot op het laatste moment geboeid. Tegelijkertijd drukt Del Toro zijn onmiskenbare stempel op de film. Hierdoor voelen veel elementen vertrouwd aan en zijn daarmee minder verrassend. Daarover later meer.

Ode aan de klassieke monsterfilms

Rond de jaren ’30 van de vorige eeuw, toen film nog jong en zwart/wit was, bracht Universal Studios een aantal monsterfilms uit die tot klassiekers uit zouden groeien. Denk aan Frankenstein, Dracula, The Mummy en The Wolf Man. Ook Creature from the Black Lagoon uit 1954 hoort in dit rijtje thuis. En het is deze monsterfilm waar Del Toro groot fan van is.

Dat verhaal gaat over een prehistorisch amfibie manmonster dat in de jungle van de Amazone leeft. Het wordt opgejaagd door wetenschappers die hem willen bestuderen. The Shape of Water speelt zich in 1962 af tijdens de Koude Oorlog in de periode rond de Cuba Crisis. Het verhaal begint als in een geheim Amerikaans onderzoeksinstituut het manmonster ook daadwerkelijk binnen gebracht wordt. De film is onmiskenbaar geïnspireerd door de klassieker uit 1954 en stelt de vraag: wat als het monster en het meisje verliefd op elkaar zouden worden?

Met de regelmaat van de klok

Elisa Esposito (prachtig gespeeld door Sally Hawkins, Godzilla) is een vrouw die haar leven leidt met de regelmaat van de klok. Ze kan niet spreken door een voorval in haar jeugd, maar redt zich met gebarentaal in haar besloten wereldje. Ze werkt als schoonmaakster in het eerder genoemde geheime onderzoeksinstituut. Ook zorgt ze voor haar buurman Giles (Richard Jenkins, Kong: Skull Island), een reclametekenaar op leeftijd die ingehaald wordt door de opkomst van reclamefotografie. Beide personages zijn op hun eigen manier geïsoleerd en getraumatiseerd, wat subtiel en niet expliciet gebracht wordt. Elisa en Giles worden daarmee zeer verrijkt en hun band is onuitgesproken warm.

The Shape of Water, subtiel en zeer intiem

Die regelmaat van de klok wordt echter niet subtiel en wel expliciet getoond. Del Toro geeft je een zeer intiem beeld van het leven van Elisa, wat bijdraagt aan de setting die je verder vaak als in een droom ervaart. Zo wonen Elisa en Giles boven het filmtheater Orpheum. Dat doet zowel denken aan de Griekse legende van Orpheus, alswel aan Morpheus, de Griekse god van de dromen.

The Shape of Water zit vol met deze subtiele verwijzingen. Let op filmtitels op het reclamebord van het Orpheum en de boeken die de hoofdpersonen lezen. De film is zeer gelaagd en is naast een liefdessprookje ook vooral een verhaal dat onze blijvende strijd met maatschappelijke obstakels als racisme, homofobie en vrouwenonderdrukking toont. Waarbij persoonlijke worstelingen als ouderdom, vergankelijkheid, afwijzing en liefde ook verweven zitten.

Wapen in de Koude Oorlog

Op een dag brengt de wrede overheidsagent Richard Strickland (Michael Shannon, Zod in Man of Steel) – de schurk van het verhaal – het waterwezen binnen. Elisa en haar collega en vriendin Zelda Fuller (Octavia Spencer, Snowpiercer) moeten het laboratorium schoonmaken waar het manmonster gevangen wordt gehouden. Elisa kan haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en vindt zo nog ‘iemand’ om voor te zorgen.

Ze bouwt een speciale band op met het wezen, waardoor haar regelmatige leventje verandert. Maar in de wapenwedloop met de Russen kunnen de Amerikanen in de Koude Oorlog geen tijd verliezen. En dus willen ze door middel van vivisectie alles over het monster te weten komen. Hoe ver wil Elisa gaan om het monster hiervoor te behoeden?

Man of monster?

Zoals te verwachten is speelt Del Toro met de vraag wie nu de monsters zijn en wie de mensen. Daarbij kenmerkt The Shape of Water zich ook met typische Del Toro-elementen. Je ziet een schurk die zeer ernstig verminkt raakt. Er zijn duistere en sombere kleuren en nietsontziende gebeurtenissen in het leven van de hoofdpersoon.

Ook het monster wordt weer gespeeld door Doug Jones. Hij werkte eerder samen met Del Toro als Abe Sapien in Hellboy, Fauno en de Pale Man in Pan’s Labyrinth en Lady Sharpe in Crimson Peak. Zijn onmiskenbare mimiek geeft het monster pathos. Maar alle hierboven genoemde elementen geven je het ongemakkelijke gevoel het allemaal toch al eens eerder gezien te hebben. Dit komt zeker ook door de universele waarheden die de film raakt, waardoor alles herkenbaar en realistisch wordt. Zoals gezegd is de film zó goed, dat het net is of je hem al je hele leven kent. Misschien komt het ook omdat ik fan ben van het werk van Alan Moore en in zijn klassieker Swamp Thing de opbloeiende liefde tussen een vrouw en een ‘monster’ ook gedurfd werd gebracht.

The Shape of Water – Met liefde, over liefde

Hoe het ook zij, het is duidelijk dat Del Toro houdt van het watermonster. De hele film is dan ook één groot project over de liefde, met liefde gemaakt. The Shape of Water is een hoogtepunt in de carrière van de Mexicaanse regisseur. Het moet dan ook wel heel vreemd lopen wil de film niet veel van de 13 Oscar-nominaties binnenslepen.

Je zou wensen dat Del Toro wel het aanbod van Universal had aangenomen om hun ‘Dark Universe’ te gaan maken. Als deze film dan het eerste resultaat zou zijn, in plaats van The Mummy, zou een filmuniversum van deze kwaliteit prachtig zijn. Aan de andere kant was Del Toro nu vrij om The Shape of Water te maken zoals hij dat wilde. En dat zie je in het eindresultaat. Mis hem niet.

The Shape of Water draait vanaf vandaag in de bioscopen. Meer Modern Myths-recensies vind je hier.