The Man Who Killed Don Quixote: dwalen tussen droom en werkelijkheid

Er zijn verschillende onsterfelijke ridders in onze wereldliteratuur. Sint-Joris, Lancelot, Ivanhoe, maar ook zeker Don Quichote, de dolende ridder van La Mancha. Van zijn avonturen zijn spreekwoorden gemaakt en een van de personen die een klap van de molenwiek heeft gehad door het verhaal is regisseur Terry Gilliam. Hij werkte jaren aan zijn droomproject The Man Who Killed Don Quixote en kreeg tegenslag na tegenslag te verduren. Maar heb je de geest, dan moet je die ook volgen. De film draait nu in de bioscoop en Modern Myths ging op queeste om hem te zien. Heeft het klassieke verhaal nog dezelfde impact als toen Quichot voor het eerst door het Spaanse landschap op zoek ging naar onrecht? 

Ben jij ook geboren voor het avontuur? Doe dan mee aan onze The Man Who Killed Don Quixote-winactie!

Het satirische verhaal over De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha (Nederlandse spelling) behoort tot de wereldliteratuur. De Spaanse Miguel de Cervantes begon het eerste deel in 1597 te schrijven. Het boek kwam uit in 1605 en werd meteen een hit. Het tweede deel zou in 1615 gepubliceerd worden. Het boek was uniek voor zijn tijd: het serieuze heldenepos was erg populair en Cervantes stak er met zijn dwaze, dolende ridder flink de draak mee. Daarbij werd de toenmalige maatschappij ook grondig op de hak genomen. Don Quichot zelf is natuurlijk een edelman, die in het verloop van het verhaal de nodige klappen krijgt van zijn ingebeelde vijanden, waaronder de spreekwoordelijke molenwiek. Maar ook zijn metgezel, de goedige Sancho Panza, zo uit de onderste laag van de bevolking getrokken, krijgt het nodige te verduren. Als hij boven zijn stand denkt uit te reiken, wordt hij hartgrondig terug op zijn plaats gemept. Het boek is een klucht, met blauwe plekken, schrammen en ander ongemakken voor de hoofdpersonen.

Het oppervlakkige Hollywood

Die maatschappijkritiek wordt in de nieuwe verfilming van het klassieke verhaal The Man Who Killed Don Quixote door regisseur Terry Gilliam (Monty Python’s Flying Circus, The Imaginarium of Doctor Parnassus, The Brothers Grimm) vervangen door het bekende beeld van de wereld in Hollywood: verveelde en verwaande regisseurs, kruiperige of hysterische producers, megalomane financiers, creatieve huilebalken en acteurs en actrices die er alles voor over hebben om in de spotlight te belanden. Dit past bij het verhaal, maar de film blijft hierdoor veel oppervlakkiger.

The Man Who Killed Don Quixote speelt zich af in de Spaanse streek ‘La Mancha’, waar het oorspronkelijke Don Quichot-verhaal zich ontvouwt. We maken kennis met Toby, gespeeld door Adam Driver (Star Wars: The Last Jedi, BlacKkKlansman), die in zijn studententijd een veelbelovende regisseur was, maar zijn creatieve geest verloren heeft in de reclamewereld. Verveeld en ongeïnspireerd bevindt hij zich met zijn ‘crew’ in dezelfde regio waar hij zijn afstudeerproject gefilmd heeft; een intieme film over Don Quichot van La Mancha. Toby is bezig om een nieuwe versie van het verhaal te maken, maar niets klikt en hij is ongenietbaar en depressief. Tot hij stuit op een oud dvd’tje van zijn afstudeerproject. Toby gaat op zoek naar de lokale schoenlapper die hij destijds gevraagd heeft om zijn Don Quichot te spelen, in de hoop zijn filmproject nieuw leven in te blazen.

Don Quichote rijdt opnieuw!

Toby vindt de man, die hij destijds uit zijn eenvoudige leventje geplukt heeft om hem zijn Don Quichot te maken. De schoenlapper, briljant gespeeld door Jonathan Pryce (Game of Thrones, Hysteria), is echter gaan geloven dat hij echt de dolende edelman Quichot is en ziet in Toby zijn verloren schildknaap Sancho Panza. Meteen breekt de chaos los: Toby sticht per ongeluk brand, raakt in conflict met de lokale politie en moet met zijn verdwaasde metgezel op paard en pony vluchten. Don Quichote rijdt opnieuw!

Al snel lopen droom en werkelijkheid door elkaar heen en vraag je je af wie zijn grip op de realiteit nu werkelijk verloren heeft: de regisseur of de schoenlapper? Hier word je meegesleurd in het onmiskenbare talent van Terry Gilliam. De beelden zijn werkelijk prachtig: het dorre, verlaten Spaanse landschap glimt en schittert van de droombeelden van de ridder en zijn schildknaap. De tegenstanders van Quichot – reuzen (molens) en glinsterende ridders – trekken aan je voorbij alsof ze echt zijn en door het spel van Jonathan Pryce zie je hoe Don Quichot gefrustreerd wordt door zijn aartsvijand de tovenaar Malambrino. Immer in dienst van zijn muze, de jonkvrouwe Dulcinea, trekt Don Quichot dapper ten strijde tegen al het onrecht dat hij tegenkomt. Of is het Toby zelf die voor de serveerster Angelica (Joana Ribeiro) strijdend ten onder gaat in dienst van zijn liefde voor de denkbeeldige schone?

The Man Who Killed Don Quixote: een eerbetoon

The Man Who Killed Don Quixote is het eerbetoon van Gilliam aan het klassieke meesterwerk. De film is zeventien jaar in productie geweest, maar Gilliam zelf heeft er zeker 25 jaar aan gewerkt. De hele geschiedenis van het tot stand komen van deze film is een Don Quichot-achtige onderneming op zich, maar het resultaat is er naar. Tenminste, wat beelden en verhaallijn betreft.

Ik weet niet of het komt doordat ik nooit echt onder de indruk ben van Adam Driver, maar het duurt erg lang voor ik enige bezieling in zijn Toby zie. Dat komt natuurlijk ook door het verloop van het verhaal, maar Driver wordt volledig weggevaagd door de geweldige, waanzinnige blik in de ogen van de Quichot van Jonathan Pryce. Hij is de belichaming van deze getikte Spaanse edelman, zo weggelopen uit de gravures van Gustave Doré, die net zo klassiek zijn als het Quichote-verhaal zelf. De film bewijst letterlijk en figuurlijk dat de held Quichot onsterfelijk is, eeuwig dolend op zoek naar avontuur. Of The Man Who Killed Don Quixote de geschiedenis ingaat als de ultieme Quichot-film betwijfel ik, maar voor nu is hij de moeite waard. Hou je van de Spaanse cultuur, ga dan kijken naar de wervelende beelden van het landschap, de Flamenco en de kastelen. Ben je liefhebber van Terry Gilliam, dan moet je de film zeker gaan zien.

Modern Myths service: Koop The Man Who Killed Don Quixote op Bol.com

Meer Modern Myths recensies vind je hier