Van vrijdag 2 tot en met zondag 4 februari 2018 kun je naar Other Futures, een sciencefictionfestival met een bijzondere, niet-Westerse insteek. Modern Myths zocht artistiek directeur Brigitte van der Sande op, om meer te weten te komen over het diverse programma, waar je als sciencefictionliefhebber vol verrassingen komt te staan. Het werd een optimistisch gesprek rond een optimistisch festival. Het interview kun je lezen in drie delen. Dit is Other Futures deel 1.
Lees hier en hier ook het tweede en derde deel van het interview.
– Brigitte, dank dat je ons te woord wilt staan. Wat is Other Futures?
Other Futures is het eerste niet-Westerse sciencefictionfestival dat ooit op de wereld is georganiseerd. We laten werk zien van makers en denkers uit de hele wereld, behalve uit het Westen. Hoewel veel makers en denkers wel in het Westen wonen, omdat ze uit oorlogsgebieden komen of les geven op universiteiten in het Westen. Oorspronkelijk komen de makers uit Afrika, Azië, het Midden-Oosten, Latijns-Amerika en Midden-Amerika. Je ontmoet de hele wereld, behalve Amerika en Europa.
– Waarom heb je Other Futures in het leven geroepen?
Ik ben van oorsprong een kunsthistoricus, gespecialiseerd in oorlog en hedendaagse kunst. Ik werk veel in oorlogsgebieden met kunstenaars. Een jaar of twaalf geleden kwam ik steeds meer sciencefiction tegen in het Midden-Oosten en Afrika. Mijn clichébeeld van sciencefiction, ingegeven door mijn Westerse roots, werd veranderd. Zoals jullie bij Modern Myths ook schrijven over Fantasy als maatschappelijk doel – ‘constructive journalism’ – is sciencefiction in niet-Westerse landen een alternatieve manier van verslaglegging. Als je in een land met een dictatoriaal regime woont, moet je andere manieren vinden om kritiek te leveren. Fictie helpt je daarbij om je verhaal te vertellen. Het onderscheid tussen objectieve journalistiek en subjectieve fictie is daar minder.
Subjectieve fictie is een mooi alternatief als je geen objectieve journalistiek kunt bedrijven. Je kunt iets in de toekomst af laten spelen, waardoor de censuur er overheen leest. Die kunnen dat niet begrijpen, waarmee de onderhuidse kritiek gegeven kan worden op politiek, dictators en machtsstructuren. Als je iets meer informatie hebt en dingen weet over bijvoorbeeld Afrika, kun je als Westerse lezer ook veel uit deze verhalen halen.
– Waarom viel je dat op? Ben je sciencefictionliefhebber?
Ja en nee. Ik ben geen echte fan, zoals Trekkies, maar heb wel mijn hele leven sciencefiction gelezen en natuurlijk wel Strak Trek gekeken. Ik ben niet geïnteresseerd in grote films als Star Wars, maar wel sciencefiction waarin een spiegel gehouden werd naar ontwikkelingen in de maatschappij. Sommige boeken en films vond ik daarin interessant, zoals 2001: A Space Oddyssee en boeken van Ray Bradburry, zoals Fahrenheit 451. Wat ook een mooie film is.
– Waarom is het festival op dit moment noodzakelijk?
Other Futures is nu interessant, omdat we op een kantelmoment zitten in de maatschappij. We hebben het voor de start van dit interview al gehad over de werkelijkheid die dystopisch geworden is en je misschien geen sciencefiction meer nodig hebt. Er zijn extreme dingen aan de hand in het Westen en in oorlogsgebieden. We moeten nu als maatschappij veranderen: op politiek gebied, het verschil tussen arm en rijk aanpakken en de aarde beter behandelen. Ongeacht je kleur, geslacht en seksuele voorkeur moet je een plek in de maatschappij krijgen. Daarin ligt een mooie rol voor sciencefiction, waarin je kunt laten zien hoe een inclusieve maatschappij er uit ziet, hoe er goed voor de aarde gezorgd kan worden. Je kunt een vergezicht geven van waar we naartoe willen en dat moet je nu laten zien.
– Dat zit in het werk van de makers en denkers die je nu hebt uitgenodigd?
Ja, het is een heel ander soort sciencefiction dan je in de grote bioscopen en bij populaire sciencefiction ziet. Die-hard fans zullen schrikken, die herkennen de helft van het werk in Other Futures niet als sciencefiction. Tijdens een college op de Erasmus Universiteit in Rotterdam voor de leerstoel Community for Histories of the Future (CHIFT) zag ik dat ook; sommige studenten vroegen zich af: waar kijken we naar? Dit is geen sciencefiction! Ik heb uitgelegd dat het idee van sciencefiction in het Westen heel beperkt is: aliens en ruimteschepen. Of witte mannen die naar verre planeten gaan.
De opkomst van sciencefiction begon vooral in de 19e eeuw, tegelijk met het kolonialisme. Displacement, uitroeiing van volkeren, ‘alien’ zijn. In de Tweede Wereldoorlog wederom. Als je dan kijkt hoe sciencefiction zich ontwikkeld heeft, dan zie je dat het de realiteit weerspiegelt. Je kunt alles terugleiden naar wat er zich op Aarde afspeelt. Nu zijn we met al met Mars bezig. Gaan we de Aarde uitputten en op naar de volgende planeet om daar hetzelfde te doen?
Other Futures – Interview Brigitte van der Sande
Deel twee van dit interview lees je hier, over hoe je je in Other Futures kunt onderdompelen.
Deel drie van dit interview lees je hier, over maatschappelijke problemen die in Other Futures aan de kaak worden gesteld.
Reactie plaatsen