Norse Mythology recensie – Neil Gaiman vertelt de Edda voor jong en oud

Na met veel plezier Het Hart van de Heks van Genevieve Gornichec te hebben gelezen, is mijn interesse in de Noordse mythologie opnieuw gewekt. Het is dan ook een goed moment om Norse Mythology van Neil Gaiman uit 2017 erbij te pakken, dat ook in het Nederlands is uitgebracht onder de titel Noorse Goden. Hierin duik je met deze meesterverteller dieper in de achtergrond van deze mythologische verhalen, gebaseerd op de Edda. Lees onze Norse Mythology recensie!

Lees ook Roxans Het Hart van de Heks recensie!

Eigenlijk is er meer niet, dan wel, bekend over de oorsprong van de Edda, de verzameling literaire en mythologische werken uit het middeleeuwse IJsland. Het is een van onze belangrijkste bronnen van de Noordse godensaga’s, maar we weten niet eens honderd procent zeker wat het woord betekent.

Onderzoekers denken dat het woord “Edda” Oudnoors is voor “grootmoeder”, wat er op zou duiden dat het om kennis gaat die oud is of door de voorouders is overgedragen. Andere onderzoekers zijn het daar niet mee eens en vertalen het als poëzie, passie of geest. Wat ons betreft past dat allemaal.

Koop Norse Mythology

De poëtische Edda en die van Snorri Sturluson

De Edda kennen we in twee vormen. De meeste verhalen die bewaard zijn gebleven van de Noordse mythologie zijn afkomstig uit verschillende middeleeuwse IJslandse geschriften. Het is een verzameling van liederen, waarvan de auteurs onbekend zijn en dat de poëtische Edda genoemd wordt. Deze liederen werden gezongen door minstrelen en gingen zowel over de daden en avonturen van de goden, als de daden van helden en koningen.

De tweede versie – de proza Edda – werd in de veertiende eeuw in IJsland opgetekend door de christelijke schrijver Snorri Sturluson. Het is eigenlijk een handboek voor “skalden” in opleiding; hofdichters die als taak hadden de mythologische verhalen voor te dragen. Maar zij werden ook als geschiedschrijvers gezien.

Norse Mythology recensie – Christelijke invloeden

Omdat zowel de verschillende fragmenten van de poëtische Edda als de proza Edda werden opgetekend nadat het christelijk geloof zijn intrede had gedaan in IJsland, worden de verhalen door christelijke ogen gezien. Zo wordt bijvoorbeeld Helheim, het rijk van de doden die geen heldendood stierven, de hel.

De Edda is gefragmenteerd overgeleverd en deze fragmenten spreken elkaar vaak tegen. Er zijn dan ook veel verschillende vertalingen en interpretaties. Een aantal hiervan kun je gratis teruglezen op de website van Project Gutenberg, een website waarop een heleboel boeken staan waarvan het copyright verlopen is. Maar ook Neil Gaiman (The Sandman, Coraline, Good Omens, American Gods) heeft zich er als meesterverteller aan gewaagd om de verhalen uit de Edda in een toegankelijke vorm voor jong en oud opnieuw te vertellen in zijn Norse Mythology.

Theseus en Hercules

In het voorwoord van Norse Mythology vat Gaiman het dilemma van de Noordse mythologie goed samen. Er is zoveel verloren gegaan van de kennis en verhalen over de Noordse goden en helden, dat het hetzelfde zou zijn alsof er van de Griekse en Romeinse mythen en sagen enkel de verhalen van Theseus en Hercules zouden zijn overgebleven. Het is alsof je één boek uit een bibliotheek mag lezen en op basis daarvan moet vertellen hoe de wereld in elkaar zit.

Een onmogelijke taak dus. Maar dat neemt niet weg dat de verhalen die wel bewaard zijn gebleven zeer tot de verbeelding spreken. De Amerikaanse auteur Genevieve Gornichec heeft met deze kruimels van kennis bijvoorbeeld een nieuw verhaal aan elkaar geweven in Het Hart van de Heks. Neil Gaiman probeert juist in Norse Mythology ons mee te nemen op een leesbare reis van het ontstaan van de wereld tot aan de ondergang van de goden – Ragnarök. En zelfs daar voorbij.

Norse Mythology recensie – Van Tolkien tot Marvel

Door de jaren heen hebben vele schrijvers inspiratie opgedaan uit de Edda. Zo gebruikte J.R.R. Tolkien (The Lord of the Rings) de Edda als inspiratie voor zijn Midden-aarde. Veel van de namen van de dwergen uit The Hobbit – en zelfs Gandalf – vind je dan ook terug in de Edda. Zijn boek The Legend of Sigurd and Gudrún, dat na zijn dood werd uitgebracht door zijn zoon Christopher Tolkien, is een hervertaling en hervertelling van twee verhalen uit de poëtische Edda.

En natuurlijk kennen we allemaal de Loki en Thor uit het Marvel universum. De invloeden van de Edda op de films en comics zijn niet te missen en behoeven hier dan ook geen verdere uitleg.

Een versie voor jong en oud

Anders dan in de meeste boeken van Neil Gaiman het geval is, is Norse Mythology gericht op lezers van alle leeftijden. Hij heeft ervoor gekozen om de verhalen van de Noordse goden, die vaak wreed en gewelddadig zijn, in ere te houden. Maar er worden geen expliciete beschrijvingen gegeven van de gruwelijkheden. Het boek is ook zeker interessant voor de oudere lezers, maar blijft wel wat meer op de vlakte en is minder beschrijvend dan we van Gaiman gewend zijn.

Norse Mythology recensie – Leuke kennismaking met Odin, Loki, Thor en de andere goden

Tegelijkertijd weet Gaiman toch met humor de persoonlijkheid van de goden van Asgard neer te zetten. De sluwe, wijze en soms wrede Odin All-Father en zijn bloedbroeder, de onbetrouwbare Loki die de goden aan hun grootste schatten helpt, maar ze net zo gemakkelijk in het onheil stort. Dan is er de mooie en pittige godin Freya die niet zomaar akkoord gaat met een huwelijk met de eerste de beste reus die om haar hand vraagt. En niet te vergeten natuurlijk, de niet al te snuggere en heethoofdige Thor. Als er iets mis gaat, vraagt hij zich altijd als eerste af of het probleem Loki’s schuld is. En als dat niet zo blijkt te zijn, dan vraagt hij hem meteen om raad (of slaat het probleem plat met zijn hamer).

Norse Mythology is een leuke manier voor jong en oud om kennis te maken met de Noordse godenverhalen. Het boek is dan ook opgedragen aan Neil Gaimans eerste kleinzoon Everett.

Norse Mythology is nu verkrijgbaar in de boekwinkel.

Titel: Norse Mythology
Auteur: Neil Gaiman
Uitgever: W.W. Norton
ISBN: 978-03-933-5618-2