Nightmare Alley recensie – Afdaling in de duistere krochten van je ziel

De nieuwe Guillermo Del Toro (Pan’s Labyrinth, Hellboy) – Nightmare Alley – is een beklemmende reis naar de duistere hoekjes van de menselijke ziel. Dit verhaal over wraak, schuld en boete grijpt je naar je strot en laat niet meer los. De film noir stijl past als een nauwzittende jas bij de toch al gitzwarte stijl van de Mexicaanse regisseur en sleurt je tweeëneenhalf uur lang door de modder van de onderkant van de samenleving rond de Tweede Wereldoorlog. Lees in Jeroens Nightmare Alley recensie hoe deze kermis der wanhoop je nog lang zal heugen.

De films van regisseur Guillermo Del Toro fascineren me al sinds ik het duistere sprookje Pan’s Labyrinth in 2006 zag. Met Hellboy, Blade II (waarvan ik achteraf de typerende Del Toro stijl herkende) en The Shape of Water kreeg de veelzijdige regisseur een vast plekje op mijn lijstje favoriete filmmakers.

Nightmare Alley valt in het rijtje duistere vertellingen waar Pan’s Labyrinth en Crimson Peak ook in passen. Hoewel deze film noir – gebaseerd op het gelijknamige boek van de Amerikaanse auteur William Lindsay Gresham – slechts refereert aan bovennatuurlijke elementen, hoort zijn recensie zeker thuis op Modern Myths. Neem diep adem en ga mee het duister in!

Welkom bij de freak show

In de nadagen van de Grote Depressie, vlak voor de Tweede Wereldoorlog, sleept een jongeman een omwikkeld lijk een gat in. Hij giet alcohol over de houten vloer en steekt de boel in de fik. Vervolgens verlaat Stanton Carlisle – indringend gespeeld door Bradley Cooper (The Hangover, The A-Team, Guardians of the Galaxy) – het nu in lichterlaaie staande huis en vertrekt met de noorderzon.

De verloren ziel belandt op een rondreizende kermis, waar gelijkgestemden hun onderkomen hebben en geen lastige vragen stellen. De kermis – het carnaval – wordt gerund door de sjofele Clem Hoatley, een rol op het lijf geschreven van Willem Dafoe (The Lighthouse, Spider-Man: No Way Home). Hij trekt het publiek vooral aan door zijn “freak show” en in het bijzonder de krankzinnige wildeman. Is het een mens of een beest?

Nightmare Alley recensie – Mens of beest?

Die vraag staat – zoals vaker in het werk van Guillermo Del Toro – centraal in het verhaal. Clem geeft Stanton werk en de jongeman vindt een thuis tussen de menselijke bezienswaardigheden zoals de sterke man Bruno (Ron Perlman (Hellboy)), de dwerg The Major, de slangenmens en de andere bekende “freaks”. Zo zie je op de achtergrond bijvoorbeeld ook de beroemde Jo-Jo the Dog-Faced Boy, waar we al eerder over schreven in onze The Greatest Showman recensie.

Anders dan in die film met Hugh Jackman spelen die opvallende personages in Nightmare Alley vooral een bijrol. Het is het menselijke drama van de verloren zielen om hen heen die je doet afvragen wie nu de echte “freaks” in de wereld zijn.

Allemaal verloren zielen

Stanton raakt bevriend met goochelaar en mentalist Pete (David Strathairn (L.A. Confidential, Godzilla)) en zijn vrouw, de zieneres Zeena the Seer (Toni Collette (The Sixth Sense, Hereditary)). Ze leren hem de basis van hun trucs, waar Stanton een geboren aanleg voor blijkt te hebben. Wel waarschuwen ze hem voor een grens die hij niet mag overgaan: maak er geen geestenshow van. Tarotkaarten en hun voorspellingen zijn je eigen verantwoordelijkheid, maar seances en wroeten in de pijn van personen die iemand verloren hebben, is gevaarlijk.

Helaas is Pete een dronkaard en is Stanton overmoedig. Hij weet wat hij wil en is overtuigd van zijn eigen doorzettingsvermogen. Del Toro laat de jongeman regelmatig kleine vriendelijkheden uitvoeren. Stanton geeft aan het leger des heils, gunt iemand die aan de grond zit een haal van zijn sigaret en brengt Pete een fles goedkope drank. Is dat zijn toch goede inborst of een manier om schuldgevoelens af te kopen? Nergens in de film verlies je het ongemakkelijke gevoel van naderend onheil. Stanton raakt langzamerhand steeds meer in de problemen en beetje bij beetje weet je dat het allemaal ongelooflijk mis zal gaan.

Nightmare Alley recensie – Geld, roem en overmoed

Als Pete overlijdt, besluit Stanton de kermis te verlaten. Samen met Molly Cahill (Rooney Mara (A Ghost Story)) – het “elektrische meisje” – waar hij een oogje op heeft, wil hij zijn geluk beproeven als mentalist. Twee jaar later reizen hij en Molly de sjiekste hotels af, waar ze voor volle zalen optreden.

De twee weten hun publiek moeiteloos te misleiden, tot op een dag de femme fatale Dr. Lilith Ritter (Cate Blanchett (The Lord of the Rings)) in de zaal zit. Toch weet Stanton deze psycholoog te overtuigen, maar zelf raakt hij ook in haar ban. Let trouwens op het geweldige design in het kantoor van Dr. Ritter, met rorschach-vlekken op de houten panelen.

Femme fatale

Als Dr. Ritter de jonge oplichter voorstelt aan rechter Kimball, die hem vraagt om een seance te houden, stemt Stanton – ondanks de waarschuwingen van Molly – toe. Het een leidt tot het ander en Stanton ruikt geld en macht. Als de mysterieuze en gevaarlijke Ezra Grindle (Richard Jenkins (Kong: Skull Island)), een vriend van de rechter, ook om een consult vraagt, raakt de mentalist steeds meer verstrikt in zijn eigen leugens.

Geweld, drank, sigaretten en een cycloop

Nightmare Alley zit vol geweld, drank en sigaretten. Ook de typische Del Toro “body horror” mutilaties komen er weer aan te pas, maar dat past allemaal in het grotere geheel van het menselijk drama. Ondanks al zijn dromen en kleine, vriendelijke gebaren ontsnap je niet aan het gevoel van duisternis in de ziel van Stanton. Wie de existentiële gevaren en het nihilistische verloop van een film noir kent, weet dat het nooit goed kan aflopen.

De verzameling nachtmerrieachtige lijken op sterk water die Clem Hoatley in zijn kermis tentoonstelt, geven het geheel zelfs een Lovecraftiaanse inslag. Het oog van de baby-cycloop volgt niet alleen Stanton, maar ook jou als kijker. Dit verhaal over wraak, schuld en vaders en zonen komt akelig dichtbij.

Nightmare Alley recensie – Pas na afloop weer rustig ademhalen

Als de aftiteling na tweeëneenhalf uur speeltijd eindelijk over het scherm loopt, valt er een gewicht van je borst. Je kunt weer rustig ademhalen, ook al staat het huilen je nader dan het lachen. Nightmare Alley is opnieuw een strak geregisseerd, stilistische Del Toro nachtmerrie.

En kijk je na afloop in de spiegel, dan vraag je je af welke duisternis er zelf achter je ogen verborgen zit. En dat maakt Nightmare Alley een indringende film die je gezien moet hebben. Ook als je Guillermo Del Toro niet op de voet volgt.

Nightmare Alley draait vanaf 27 januari in de bioscoop. Bekijk hier de trailer:

Titel: Nightmare Alley
Regisseur: Guillermo del Toro
Acteurs: Bradley Cooper, Cate Blanchett, Willem Dafoe, Rooney Mara
Uitgever: Disney
Genre: Film Noir / Drama

Modern Myths Shop

Lees meer Modern Myths recensies!