De gouden eeuw van het stripverhaal herbergt ware schatten aan verhalen die de inspiratie zijn voor veel moderne comics. Om te zorgen dat die verhalen niet in de vergetelheid raken is uitgever Tim Aarts in de archieven gedoken en brengt onder het label Peter Pan Comics bundels uit met de leukste verhalen uit dat tijdperk. Na Science Fiction Comics is het nu de beurt aan Het Grote Superheldenboek. Tijd dus om Tim op te zoeken en zijn ware identiteit als stripliefhebber te onthullen. Lees ons Het Grote Superheldenboek interview!
Lees ook Tims Sciencefiction en het stripverhaal column en Jeroens Het Grote Superheldenboek recensie.
Superhelden zijn jarenlang een (grote) niche liefhebberij geweest, maar tegenwoordig struikel je in elk medium over de gemaskerde vigilantes. In de bioscoop, op streamingdiensten en natuurlijk in de stripboeken, zijn zelfs de meest obscure superhelden inmiddels bekend bij het grote publiek. Net als in “de Gouden Eeuw” van het stripverhaal, toen Superman in 1938 in Action Comics #1 zijn intrede deed.
De Kryptoniër werd ongekend populair en zorgde voor een explosie van vergelijkbare helden. Ook variaties op het thema, die hun oorsprong hadden in de sciencefiction en detective pulpromans – zoals Batman – vonden hun weg naar een hongerig publiek. Comics waren hét tijdverdrijf voor televisie en computerspellen een groot deel van de aandacht van het – veelal jonge – publiek opslokten. In Het Grote Superheldenboek toont Tim Aarts je een selectie van de “vergeten” helden die niet, zoals Superman en Batman, een blijvende aanwezigheid in de stripwinkel wisten te bemachtigen. Maar hun schaduw is in de moderne superheld zeker terug te zien, zoals Tim je in dit interview zal laten zien.
Het Grote Superheldenboek interview
- Tim, vertel nog eens hoe en waarom je met Peter Pan Comics bent begonnen?
Ik ben toen een legitieme uitgeverij gestart. Ik ben met verschillende partijen en speciaalzaken gaan praten en heb besloten twee moddervette bundels uit te gaan geven. Eentje rond superhelden en eentje rond sciencefiction. Helaas kwam de coronaperiode er tussendoor, maar die twee bundels zijn nu beide gerealiseerd. En de volgende twee titels zijn nu in voorbereiding.
- Maak je dan gebruik van digitale bestanden, of heb je nu thuis een schatkamer met uit elkaar vallende, vergeelde comics uit vervlogen tijden?
Er zijn mensen die me dat aangeboden hebben. Zo is er in Nederland een verzamelaar met een geweldige collectie. Hij heeft bijvoorbeeld verhalen van het moddermonster The Heap beschikbaar om in te scannen. Dat zijn hele leuke strips uit de Air Fighters Comics / Airboy Comics serie over een soort voorloper van Swamp Thing (vergelijkbare monsters verschenen in andere titels en in 1998 verscheen er nog een versie van de Heap in Spawn van Todd McFarlane – red.). Maar dat is op kwetsbaar papier en daar moet je voorzichtig mee zijn. Gelukkig zijn er grote digitale archieven waar je uit kunt putten. Vervolgens is het Photoshoppen tot je er bij neervalt.
- Kies je er dan voor om alles te restaureren en opnieuw in te kleuren?
Nee, alsjeblieft niet. Ik heb als voorbeeld de bundel Batman in the sixties, waarin je de ontwikkeling van het personage kan volgen van meer sciencefictionverhalen, onderbroken door het campy tijdperk van de televisieserie, naar het meer duistere Neal Adams-tijdperk. Dat is een hele interessante periode die in de bundel prachtig naar voren komt. Die verhalen zijn mooi gerestaureerd, maar met nog wel het korrelige papier zichtbaar. En dat leest gewoon heel lekker.
Waar ik niet zo van hou zijn bijvoorbeeld de Shazam!-boeken die heel vlak van kleurgebruik zijn. Als het beeld nog een beetje smoezelig blijft, vinden de liefhebbers dat fijner. Zie het maar een beetje als cd versus vinyl.
- Stripauteur Alan Moore heeft in 1999 uitgeverij ABC Comics – America’s Best Comics – opgezet, waarbij de Gouden Eeuw-stijl in moderne verhalen is terug gebracht. Waarbij met Photoshop dan juist een koffievlek op nieuw werk werd gezet. Wat een automatische nostalgie factor geeft.
Precies. Ik laat de Peter Pan Comics bundels ook expres op romanpapier drukken. Ik moest me daar wel in laten ompraten, maar zowel mijn distributeur als mijn drukker hebben me dat aangeraden. Dat papier is een tikje beige en wat korrelig, wat beter past bij die strips. Als je het hagelwit maakt, gaat het heel erg contrasteren met de tekenstijl. Op romanpapier ziet dat er gewoon heel mooi uit.
- Een strip is ook meer dan enkel de plaatjes en het verhaal. Het is ook het papier en hoe het voelt tussen je vingers.
Er zijn veel mensen die hobbymatig strips on demand maken. Dat is heel erg punk, maar met net iets meer aandacht kun je voor hetzelfde geld iets heel moois maken. Ik vind het ook leuk om bij een drukker te zitten en te zien hoe we het beste product kunnen maken met de beperkingen die er zijn.
- Als je dan naar je stripwinkel gaat, zie je nog steeds heel duidelijk de verschillen tussen Europese uitgaves, de Amerikaanse comics en het Aziatische manga. Waar ligt dat aan? En heb jij daar rekening mee gehouden in je keuze van uitgeven?
Calvinisme. Dit blijft Nederland. Ik heb hele stellige striphandelaren gesproken die een comic geen strip noemen. Wat natuurlijk onzin is, want als je als twaalfjarig jochie of meisje op de achterbank van de auto zit te lezen, maakt het niet uit hoe je boekje heet. Zeker rond superhelden is het vreemd dat, nu de bioscopen bol staan van de Marvel en DC blockbusters, je als argeloze liefhebber niet bij bijvoorbeeld de Bruna terecht kunt voor een superheldenstripboek. Terwijl de Europese titels daar wel staan. Dat is blijven steken in een zo-doen-we-dat mentaliteit.
- Daar is een uitgever als Dark Dragon Books wel goed mee bezig.
Het lastige is – en dat zit hem ook in de aard van het Amerikaanse schrijfwerk – dat, bijvoorbeeld in de jaren 90 met The Death of Superman en het Batman: Knightfall epos, comics van boekjes die je meenam voor in de trein, ineens veranderden in soaps met verhalen van anderhalf jaar lengte. Terwijl de Europese manier van lezen juist is dat je een compleet verhaal tussen één kaft krijgt. Die zet je in de boekenkast en lees je later op je gemak nog een keer.
Het lijkt erop dat er, net als op televisie, na een paar seizoenen moeheid optreedt. De kijker denkt: “Ik kijk nu al zolang, ik geloof het wel”. Daar zijn wij in Europa niet zo van, behalve de liefhebbers. Die hebben er geen probleem mee om stapels paperbacks of losse deeltjes door te werken. Voor de man in de straat is een losse Suske en Wiske dan wel te overzien. Dat is ook de reden dat ik mijn bundels op deze manier uitgeef. Het zijn ook verhalen uit de tijd dat de “done in one” verhalen de norm waren. Je kan zo’n verhaal, zonder voorkennis van het personage, oppakken om van te genieten. Het is een shotje genre-entertainment en dan kun je door met je dag.
- Terwijl bij Marvel en DC de anthologie bundels tegenwoordig lastig een publiek vinden.
Dat is jammer. Ik vind juist de Greatest stories ever told-boeken heel gaaf. Zoals The greatest Batman stories ever told of The greatest Joker stories ever told. Dan heb je rond een thema allerlei verhalen uit verschillende periodes. Of van die Suske en Wiske of Kuifje bundels, waarin de verschillende strips van die uitgeverijen in één uitgave te vinden waren. En rond het superheldengenre miste ik dat. Het Grote Superheldenboek vult dat gat op. Een “snoepzak aan strips” is daar een goede omschrijving voor.
- Moet je dan de neiging onderdrukken om strips als Black Cat – met een vaste cast – niet toch als losstaand boek uit te geven?
Wellicht zou dat op den duur – zeker met dat personage – een leuk idee zijn. Ook omdat er heel veel Black Cat is gepubliceerd dat van vrij hoog niveau is. Want let wel, in die periode zit er ook heel veel rotzooi tussen de superheldenverhalen. Het was destijds heel veel haastwerk; ook bij de grote superhelden. Ik heb een hoop Superman uit de jaren 40 gelezen, waar ook echt veel vervelende verhalen tussen zitten.
Voor nu ben ik me aan het richten op een formule van variatie die voor zowel de nieuwe als gevorderde lezer een kerstpakketje vol snuisterijtjes is. Waar we over een paar jaar met de uitgeverij zijn, zien we dan weer. Ik zou bijvoorbeeld de Frankenstein-strips van Dick Briefer – een soort voorloper van de Marvel serie – waarin het monster centraal staat, als bundel willen uitgeven. Dat zijn heel leuke verhalen en ook goed getekend, zeker de laatste delen. Maar tot die tijd maak ik een mix van verhalen die te leuk zijn om te laten liggen. Met verschillende vertel- en tekenstijlen.
- Heb je in Het Grote Superheldenboek ook weer bekende namen aan tekenaars en schrijvers? In je vorige uitgave zagen we onder andere Jack Kirby en Steve Ditko.
Jazeker. In deze editie valt het wel mee, maar Lee Alias van Black Cat tekent heel strak en bijna Europees. Onder kenners van de Golden Age is hij heel bekend. Dan is er Mike Sekowsky, die een Carmine Infantino-achtige signatuur heeft. Hij heeft in die periode ook veel dingen gemaakt die toen naam hadden.
Maar in deze editie komen dus niet zulke grote namen als Ditko en Kirby voor. Maar als dit loopt, wil ik in het najaar, in dezelfde stijl, een griezelboek en een nieuw sciencefictionboek uitbrengen. Met daarin weer wel die grote namen. Dus wil je meer, koop de boeken!
- Nu heb je dus uren in de archieven zitten graven. Wat was voor jou een hoogtepunt? Wat verbaasde je tijdens je speurtochten?
Wat je vaak hebt, is dat titels met een reputatie, die niet voor niets hebben. Ik wist bijvoorbeeld dat Captain Flash goed moest zijn. En dat was ook zo. Maar wat ik merk, is dat als je aan het zoeken bent en dan gaat wegdromen alsof je een lezer bent, je dan het juiste materiaal te pakken hebt. Ik ben nu bijvoorbeeld aan het vooruit werken naar de tweede sciencefictionbundel, waar ik veel werk van Ditko voor gelezen heb toen hij voor uitgever Charlton Comics werkte. Daar zitten hele wonderlijke vertellingen tussen die voor de jaren 50 heel atypisch waren. Dat is heel verfrissend. Of Joe Kubert is ook altijd goed.
De eerder genoemde Frankenstein-verhalen waren een ontdekking. Maar voor Het Grote Superheldenboek heb ik niet echt verbijsterende nieuwe dingen gevonden. Maar dat is misschien ook wel het leuke van het boek; dat het juist geruststellende verhalen zijn in plaats van schokkende, nieuwe verhalen. Gewoon strips als een warm bad. Lekker ouderwetse superhelden die achter schurken aan zitten.
- Waarom zijn personages als Black Cat en Captain Flash dan in de geschiedenis verdwenen, terwijl Superman, Batman en Dr. Strange nog steeds worden uitgegeven?
Heel kil gezegd, dat komt door een Marvel en DC die de comics uitgeven. Die hebben een belang dat hun superhelden blijvend in de belangstelling zijn. De rechten van Black Cat liggen nog bij Harvey Comics en er verschijnen daarom geen nieuwe verhalen. Bij pulphelden als The Black Bat en The Spider heb je die mogelijkheden wel. Maar die zijn ook niet echt bekend.
En dat is jammer. Maar onderschat ook niet wat een ongelooflijke hoop superhelden er in die tijd in Amerika werden uitgegeven. Er werden zo 50 titels per week op de markt gebracht, verspreid over de verschillende regio’s van het land. Het waren allerlei kleine uitgeverijen die met elkaar aan het concurreren waren. Waarbij per deeltje ook drie tot vijf verschillende helden avonturen beleefden. Je zag door de bomen het bos niet meer. En dan kan er zo een held verdwalen natuurlijk.
- Zelfs een held als Captain Marvel / Shazam – die ooit populairder was dan Superman – is niet meer zo gevierd. Terwijl hij nu toch ook bij DC hoort.
Dat heeft natuurlijk ook met de tijdsgeest te maken. Je ziet het aan Iron Man, die jarenlang niet de grootste held van Marvel was. Maar door de films zie je nu zelfs bij de HEMA poppen van Tony Stark in zijn harnas staan. Het is toch heerlijk dat kinderen die meenemen de zandbak in? Action figures zijn niet langer enkel verzamelobjecten. Het is weer speelgoed dat je mee kan nemen naar school.
- De inspiratie voor die helden is terug te herleiden naar goden als Thor en Hercules. Die mythes komen uit Europa. Terwijl de superheld uit Amerika komt. Waarom is dat in Amerika ontstaan?
Wat je in de jaren 30 merkt, met de economische malaise toen, is dat de entertainment van de onderbuik opkwam. Pulp en B-films. Mensen konden hun 5 cent maar een keer uitgeven en wilden een verhaal met een onafhankelijk personage. Superman is ook begonnen als vigilante, een “mystery man”. Dat was de gangbare term voor het label “superheld” ontstond.
Je werd Zorro als je je masker opzette om zelf de schurken een lesje te leren. De subcultuur van de jaren 30 was ook zeer bizar. Het was een manier om je af te zetten tegen de gevestigde orde. Zoals Charlie Chaplin dat deed in komedie en Popeye voor de tekenfilm.
- Wat je ook zag in de jaren daarvoor, met bijvoorbeeld The Scarlet Pimpernel uit 1905.
Of Fantômas of Dick Turpin in Engeland. Die laatste was ook een schurkachtige volksheld. Daar zijn ook zeer leuke series van. Je zag het ook toen Rambo populair was in de jaren 80. Als een slechterik iemand met kogels doorzeeft, is dat fout, maar als Rambo dat doet mag het wel. Zo werkt het ook met superhelden. Als die een schurk een pof op hun neus geven, roep je “hoera!” Dat is heel dubbel.
Maar als je kijkt naar de Hulk, dan heeft iedereen het over de duistere zijde van de mens. Terwijl het toch ook een grote, groene reus is. En dat is gewoon cool. Dat is met het knokken ook. Dat beantwoordt iets dierlijks in ons en in de jaren 30 kwam dat op en werd in de vorm van gemaskerde krachtpatsers gegoten. Om nog eens naar Shazam te kijken; de superheld vertegenwoordigt wat mij betreft – zelfs in zijn meest duistere vorm – de onschuld van een kind. Het is altijd te herleiden naar iets veiligs.
- Zijn het in Het Grote Superheldenboek juist van die verhalen met de “square jawed” helden?
Zeker. Ik zoek juist naar die lekker simpele verhalen met dat oude gevoel. Gewoon superheldje spelen. Charmante verhalen over boeven vangen. Captain Flash heeft kleurrijke schurken, waarin je de eerste Marvel verhalen herkent. Black Cat is ook heel goed gedaan. Magno heeft de detective sfeer nog in zich.
Dan is er Doctor Frost, een soort ijsheld. Primitief getekend, maar het is wel iets verfrissends. Puur visueel is dat heel naïef, maar daardoor juist zo leuk om te lezen. Een realistische held als Batman maken heeft zo zijn uitdagingen, terwijl de bespottelijke logica van de Gouden Eeuw comics juist heel bevrijdend werkt.
- Je noemde al griezelstrips en een nieuwe scifi-bundel. Wat mogen we nog meer verwachten?
Er zijn nog tal van mogelijkheden naast het uitbrengen van vervolgen op de sciencefiction- en superheldenbundels. Spionage, western, detective; er is ontzettend veel materiaal. Fantasy wat minder, dat heeft toch vooral zijn wortels in de pulpromans. Buiten Conan om dan. Maar er is genoeg variatie te bedenken. En zo gevarieerd wil ik Peter Pan Comics ook maken.
- Wij gaan Het Grote Superheldenboek zeker lezen!
Tim Aarts is de uitgever van Peter Pan Comics. Na zijn eerste uitgave Science Fiction Comics ligt nu Het Grote Superheldenboek in de winkels.
Modern Myths Shop
Wil je meer interviews lezen als dit Het Grote Superheldenboek interview met uitgever Tim Aarts? Kijk in onze rubriek Interviews!
Het Grote Superheldenboek interview: © 2022-2024 Modern Myths
Reactie plaatsen