Een middag met Dan Brown – Tussen wetenschap en religie in

Thrillerauteur Dan Brown was zondag 22 oktober in Nederland om zijn nieuwe boek Origin (Nederlandse titel Oorsprong) te promoten in een afgeladen Paradiso in Amsterdam. Modern Myths zat vooraan en genoot van de humor, welbespraaktheid en doordachte vraagstukken waarmee de schrijver zijn publiek geboeid hield. Een verslag van een middag met Dan Brown.

Ondanks de regen stond er een rij fans – jong en oud – voor de deur van Paradiso. Iedereen wachte ongeduldig om een goed plekje te bemachtigen in de kerk/muziektempel aan de Weteringschans in Amsterdam voor een middag met Dan Brown. De sfeer en anticipatie zat er goed in. De dag ervoor opende Dan Brown nog de nieuwe Ambassade van de Vrije Geest. Daar kun je boeken uit de Bibliotheca Philosophica Hermetica bewonderen, een stukje werelderfgoed in eigen land. Maar nu zouden we eerst de meester in levenden lijve gaan bewonderen.

John Adams Institute en Luitingh Sijthoff

Een middag met Dan Brown werd geopend door de directeur van het John Adams Institute. In samenwerking met uitgever Luitingh Sijthoff haalden zij Brown naar Nederland. Een korte video toonde de schrijver in Spanje, waar hij voor Origin onderzoek deed op verschillende locaties. Zijn liefde voor het land en haar architectuur en kunst toonde alvast het enthousiasme dat de schrijver ook naar het podium zou brengen. Na een Spaans muzikaal intermezzo van gitaar en cello kwam de presentator van de avond zich introduceren. Daarna verscheen onder luid applaus Dan Brown zelf en nam plaats achter de lessenaar.

Een middag met Dan Brown – Paradoxaal opgevoed

In Origin draait het om twee basisvragen: Waar komen we vandaan? En waar gaan we naartoe? De antwoorden op deze twee existentiële vragen worden steeds meer gegeven door de wetenschap en niet langer enkel door de religieuze wereld. Brown vertelde dat deze tweespalt hem al bezig houdt sinds zijn prille jeugd. Hij groeide op met een gelovige moeder, die een nummerplaat had met het woord KYRIE (Latijns voor Heer of God). Zijn vader was echter een professor in de wiskunde, die op zijn beurt het woord METRIC op zijn nummerplaat had.

Zijn vader en moeder respecteerden en hielden van elkaar. Maar Brown wilde toch weten van zijn priester hoe het kon dat de wetenschap dingen beweerde over het ontstaan van het leven, wat niet viel te rijmen met de bijbel. Het antwoord dat hij kreeg was: ‘lieve jongens stellen die vraag niet’. Daar nam de schrijver uiteraard geen genoegen mee. Hij bouwde vervoglens een carrière op met deze kritische blik op de paradox van wetenschap en religie.

Kan God de wetenschap overleven?

Een kernthema in Origin is dan ook: kan God de wetenschap overleven? Brown vertelde een leuke anekdote over de periode waarin zijn bestseller The Da Vinci Code uitgekomen was. Hij werd geïnterviewd en op de cover gezet van een magazine met de kop: kan religie Dan Brown overleven? Trots legde hij het tijdschrift op het bureau van zijn vrouw. Die avond vond hij het tijdschrift terug met één zinnetje gearceerd; een uitspraak van een priester: ‘Het geloof heeft werken van auteurs als Galileo en Darwin overleeft, het zal het werk van een of andere schrijver uit Amerika ook overleven’. Brown stond weer met beide benen op de grond.

Nadat de zaal klaar was met lachen, vertelde de schrijver nog wat anekdotes over het maken van de filmversie van The Da Vinci Code. Over dat hij in eerste instantie het boek niet wilde laten verfilmen, omdat hij van mening is dat een boek voor iedereen anders is in zijn of haar eigen beleving. Als je een film maakt, is het net als met kwantumfysica: zodra je alle mogelijkheden laat verdwijnen, is er nog maar één realiteit. De producer van de film wist hem toch over te halen. Hij deed dit met het argument dat niet iedereen leest en er zo een groot publiek verstoken blijft van het verhaal, dat enkel films kijkt. Ook hoofdrolspeler Tom Hanks en regisseur Ron Howard werden met veel liefde besproken.

Een middag met Dan Brown – God van de gaten

Het meest interessante gedeelte van de lezing ging over het tot stand komen van zijn nieuwe boek, Origin. Over de filosofie achter het paradoxale vraagstuk tussen wetenschap en religie, wat hierboven aangestipt is. Brown wijdde uit over onze steeds sneller veranderende wereld, waarin wetenschappelijke doorbraken elkaar steeds sneller opvolgen. Dat in de voorgaande eeuwen de gaten in onze kennis werden opgevuld door mythologie en goden. Onweer kwam van Thor, eb en vloed van Poseidon. Nu vult wetenschap die gaten op en is religie vooral terug te vinden in onze normen en waarden.

Juist dat laatste is belangrijk, gezien elke wetenschappelijke doorbraak zowel ethisch als onethisch gebruikt kan worden. Brown gaf ook aan dat geen enkele wetenschappelijke doorbraak niet ook in de wapenindustrie is gebruikt. En dat wij als mensheid moeten blijven nadenken en discussiëren over onze toekomst.

Houd de discussie gaande

Met die waarschuwing ronde Brown zijn voordracht af. Dat we met elkaar moeten blijven discussiëren, vooral als iemand andere denkbeelden heeft dan jezelf. Hij doelt daarmee uiteraard op de huidige staat van de wereld, waarin angst en onwetendheid de boventoon voeren. Hij gelooft dat de mensheid universele ervaringen heeft: liefde van je vrienden en familie, de geboorte van je kinderen, de dood. De rest van wie je bent komt door je omgeving en omstandigheden. Door te praten en te discussiëren met anderen kun je tot andere ideeën en waarheden komen. Daarom is lezen zo belangrijk. Iets wat Brown als geen ander uitdraagt.

Een middag met Dan Brown – Schrijf wat je wilt weten

Voor een middag met Dan Brown zou worden afgerond met een laatste muzikale optreden, kon het publiek nog vragen stellen aan Dan Brown. Er werd gepraat over artificiële intelligentie en of een machine zelfbewust kan zijn. Ook de toekomst van kunst kwam aan bod. Vroeger keek je vooral naar de manier waarop een kunstwerk gemaakt is, tegenwoordig gaat het in moderne kunst om concepten. Brown gaf ook advies aan beginnende schrijvers: ‘schrijf niet wat je weet, maar wat je wílt weten. En geef vooral je baan er niet voor op’.

Tot slot prees hij Nederland, waarin een steeds grotere groep atheïsten ervoor kiest om een mening te vormen tussen wetenschap en religie in. Brown denkt dat de mensheid die kant op zal gaan. Geïnformeerd door de wetenschap, met een moraal kompas ingegeven door de normen en waarden van religie. Waarbij vriendelijkheid groter is dan wreedheid, bouwen groter dan vernietigen en liefde groter dan haat. Mooier kon de middag niet eindigen.

Lees de Modern Myths-review van Origin/Oorsprong hier.