Het sciencefiction epos Dune van Frank Herbert staat weer helemaal in de belangstelling. Eind dit jaar komt het eerste deel van de nieuwe verfilming door Denis Villeneuve (Blade Runner 2049) uit. Ook zal er een televisieserie verschijnen rond de geheimzinnige orde van de Bene Gesserit. Bordspelliefhebbers kunnen met de heruitgave van het klassieke bordspel Dune nu al naar de woestijnplaneet Arrakis afreizen. André verzamelde de verschillende leiders van de huizen van Dune om zich heen en ervoer hoe de update van dit veertig jaar oude spel overeind blijft. Vijf uur en een heftige strijd later schreef hij deze Dune bordspel recensie, inclusief de achtergronden van de geschiedenis van deze klassieker.
In 1979 kwam spellenfabrikant Avalon Hill met een bordspel in het Dune universum, gebaseerd op hun eerdere hit Cosmic Encounter. In 1984 verfilmt David Lynch (Twin Peaks) het verhaal. Kyle MacLachlan, Brad Douriff, Patrick Stewart, Sting en een soundtrack van de rockband Toto kunnen van deze poging echter geen succes maken en de film flopt ongenadig. Ondertussen heeft deze film wel een cultstatus verworven, maar het duurde toch tot 2000 voor televisiezender SyFy weer een poging aandurfde met een miniserie.
Klassiek spel keert terug
Toch greep Avalon Hill de kans aan het spel opnieuw uit te brengen in 1984 met wat kleine aanpassingen. Daarna verdween het spel uit de winkels. Ondertussen zijn we weer wat decennia verder en heeft Denis Villeneuve (Arrival, Blade Runner 2049) groen licht gekregen voor zijn Dune project. Hij zal het verhaal van het eerste boek opdelen in twee films en een spin-off televisieserie die zich richt op de oeroude orde van geheimzinnige zusters, de Bene Gesserit. Het is dus een geweldig moment voor spellenuitgever Gale Force Nine om het Dune bordspel opnieuw uit te brengen met wat subtiele veranderingen en nieuwe artwork.
Dune bordspel recensie:
A beginning is a very delicate time
Arrakis, ook bekend als Dune, is een troosteloze woestenij van een planeet. Het zuidelijk halfrond is onbewoonbaar en het noordelijk halfrond is een en al woestijn. Toch is de planeet de belangrijkste spil in het universum. Het is namelijk de enige plek waar “Melange”, ook bekend als “Spice”, te vinden is. Spice brengt verschillende voordelen. Zo verlengt het je leven, verruimd het de geest en wordt het mogelijk te navigeren in de ruimte. Hij die het Spice controleert, controleert het universum.
De Padishah Emperor Shaddam IV ziet van alle grote huizen in de Landsraad het Huis Atreides als zijn grootste rivaal. Shaddam IV spant samen met Huis Harkonnen, de aartsvijand van Huis Atreides om deze rivalen te vernietigen. Leto Atreides – heerser van de oceaanplaneet Caladan – wordt opgedragen de oogst van de Melange te overzien. Een taak die echter al eeuwen in handen is van Huis Harkonnen. Dan is er nog de bijvrouw van Leto, die daar geplaatst is door de hierboven genoemde Bene Gesserit. Deze orde van vrouwen zijn door hun gebruik van Spice en hun zeer gedisciplineerde training in staat tot bijna bovennatuurlijke daden. Hun geheime agenda is een mannelijke nakomeling fokken die de toekomst van de mens in een volledig andere richting zal leiden: de “Kwisatz Haderach”. Verder zijn er op Arrakis nog de Fremen. Dit volk is de uitbuiting van hun planeet en hun onderdrukking behoorlijk zat. Gooi hier nog wat gigantische zandwormen, allesvernietigende zandstormen en een gilde bij dat de volledige monopolie over ruimtereizen bezit en je hebt een beetje een idee van de verschillende facties die vechten, debatteren en konkelen over Dune. En dat alles vind je terug in het bordspel!
He who controls the spice…
Met het uitpakken van het Dune bordspel valt op dat het geheel degelijk in elkaar zit. Een gigantische berg tokens, kaarten en regels houden je wel even zoet voor je kan beginnen. Want er zijn veel regels: niet alleen een set basisregels, maar voor de gevorderde speler ook een set zeer uitgebreide regels. Het spelbord is overzichtelijk en alles ziet er gelikt uit. De basisregels zijn niet moeilijk, echter heeft elke regel wel een of andere uitzondering. Dat betekent zeker de eerste keer spelen dat het regelboek open op tafel blijft. Dune kan gespeeld worden met twee tot zes spelers, waarbij elke speler een factie kiest.
Atreides – Elke factie heeft daarbij zijn eigen voordelen. Zo gebruikt huis Atreides helderziendheid om te kijken naar kaarten waar door de andere spelers blind op wordt geboden. Ook mag je kijken naar een deel van de gevechtsopstelling van je tegenstanders (waarover later meer).
Harkonnen – Huis Harkonnen blinkt uit in verraad. Waar andere spelers één verraad-kaart kunnen kopen, krijgt de Harkonnen-speler er automatisch twee. Ook mag deze speler er acht in zijn hand houden, in plaats van de normale vier. Daarnaast heeft de Harkonnen speler alle vier zijn verrader kaarten in bezit, waar de andere spelers er eentje moeten kiezen en de andere drie wegdoen. Als kers op de taart mag bij een overwinning een willekeurige held van de tegenpartij gevangen genomen worden.
De Padishah Emperor – De Padishah Emperor heeft vijf elitesoldaten: de Sardaukar. Deze zijn twee keer zo effectief als normale soldaten, behalve tegen de Fremen. Ook betalen de andere spelers de Emperor als ze verraad-kaarten kopen. De Emperor zelf betaalt de bank.
De Fremen – De Fremen hebben drie elite strijders, verplaatsen zich met dubbele snelheid over het bord, betalen geen transportkosten aan het ruimtegilde en winnen aan het einde van beurt tien, als er bepaalde forten niet bezet zijn. Ook verliest de Fremen-speler maar de helft van zijn troepen bij een zandstorm. En in plaats van alle troepen kwijt te raken aan een zandworm, sturen ze de worm naar een plek van hun keuze.
De Bene Gesserit – De Bene Gesserit hebben hun plek als adviseurs niet voor niks. Hun vechters kunnen er voor kiezen om neutraal over te komen om confrontaties te vermijden. Ook kunnen ze “the Voice” gebruiken, waardoor een speler een kaart wel of niet kan gebruiken bij een gevecht. Maar misschien nog wel het leukste: aan het begin van het spel kiest de Bene Gesserit-speler in het geheim een speler en een beurt. Als die gekozen speler in die specifieke beurt wint, betekent dit dat de geheime agenda van de Bene Gesserit uitkomt en winnen zij het spel!
Het Ruimtegilde – Tot slot is er het Ruimtegilde, dat op elk moment hun beurt kan nemen. Ook betaalt iedere speler – met uitzondering van de Fremen – voor hun troepenverplaatsing aan het Ruimtegilde. Zelf betaalt deze speler maar vijftig procent aan de bank. Ook kan het Ruimtegilde hun troepen over de planeet verplaatsen en winnen zij het spel als er aan het eind van beurt tien geen andere winnaar is.
…Controls the universe
Het doel van het Dune bordspel is drie van de vijf forten op de kaart te bezetten. Maar zoals je hierboven gelezen hebt, is dat maar voor de helft waar. Zo speelt iedere speler een ander spelletje en weet je nooit wat er nu precies aan de hand is. Alsof dat nog niet erg genoeg is, kunnen er ook allianties gevormd worden. Zo krijgen spelers nog extra voordelen en is elk spelletje anders. Heb je bijvoorbeeld ooit een alliantie gezien tussen de Harkonnen en de Fremen?
Als een van de alliantieleden hun doel heeft gehaald, winnen beide spelers. Maar Dune is een behoorlijk gebroken spel. Het is veertig jaar oud en dat merk je. Tegenwoordig worden spellen veel meer getest en is “balans” het magische woord. Dune is echter een spel met een thema, dat het oorspronkelijke verhaal van Frank Herbert ademt. Door de willekeurigheid van een aantal onderdelen wordt de chaos van het bronmateriaal goed weergegeven. Zo kan een zandstorm of -worm in één beurt je troepen decimeren. Een verkeerd gekozen kaart tijdens een gevecht kan je een fort laten verliezen of zelfs een gigantische nucleaire explosie tot gevolg hebben. Is dit erg? Zeker niet! Doordat er elke beurt zoveel kan gebeuren, zit er ontzettend veel lol in het spel.
Dune bordspel recensie: de gameplay
Na alle voorbereidingen neemt het opzetten van het spel ook even in beslag. Iedere factie legt zijn symbool op de juiste plek rond het bord, waarna iedereen een aantal troepen op plekken zet die voor iedereen verschillen. Dit staat aangegeven op de spelerkaarten waar ook elke factieregel nog eens duidelijk opgeschreven staan. Als alle kaarten geschud en uitgedeeld zijn en iedereen heeft de nodige keuzes gemaakt, kan de eerste van maximaal tien beurten beginnen.
Zo’n beurt bestaat in Dune uit negen fases. Dit klinkt veel, maar sommige fases zijn secondewerk. We lopen ze even langs:
Fase 1 – Storm: Aan het begin ligt de stormtoken op de startpositie, waarna de twee spelers die er direct naast zitten beide in het geheim een getal tussen de nul en twintig kiezen op het “battle wheel” en dit tegelijk laten zien. De stormtoken verplaatst dit aantal bij elkaar opgeteld tegen de klok in voor zijn startpositie. Na deze eerste keer kiezen de twee spelers die als laatste in een gevecht hebben gezeten in het geheim een getal tussen de een en drie. De storm zal dit aantal vakken verplaatsen en in elk vak waar de storm langskomt en eindigt verdwijnen alle troepen die zich in een zandvlakte bevinden (dus niet op steen of in een fort) – met uitzondering van de imperial bassin – in de “Tleilaxu” tanks. Troepen sterven dus niet in Dune, maar kunnen beetje bij beetje weer in het spel verschijnen uit deze tanks. De storm wordt ook gebruikt om de eerste speler van de beurt te bepalen (zie kader).
Fase 2 – Spice Blow en Nexus: De bovenste kaart van het “Spice Deck” (die de Atreides-speler de beurt van tevoren al heeft mogen zien) wordt getoond. In dat gebied wordt het aantal Spice tokens van de kaart geplaatst. Gaat het echter om een “Shai-Hulud” kaart, dan komt de zandworm langs en worden alle troepen en Spice verwijderd uit het gebied (om nom nom).
Fase 3 – CHOAM charity fase: Als spelers geen, of slechts één, Spice bezitten, mogen ze aanspraak maken op “CHOAM charity”, waardoor de voorraad wordt aangevuld naar twee.
Fase 4 – Bieden fase: Voor elke speler met minder dan vier verraadkaarten wordt er eentje tegen opbod verkocht. De speler die deze beurt als eerste aan de beurt is, mag het bieden openen of passen. Deze kaarten zijn erg gewild, omdat ze een gevecht in een keer kunnen beëindigen zonder verliezen.
Fase 5 – Revival: Elke factie mag een aantal troepen gratis uit de Tleilaxu tanks halen. Dit mag verhoogd worden tot maximaal drie troepen, voor twee Spice per extra soldaat. In deze fase kun je ook je verslagen leiders terughalen, als alle vijf leiders in de tank zitten.
Fase 6 – Bewegen: In deze fase begint de speler die als eerste aan de beurt is, waarna de spelers tegen de klok in afgegaan worden. Elke speler mag reserves in het spel brengen, troepen bewegen en een fort innemen, als er minder dan twee facties aanwezig zijn. Uiteraard zijn er ook op deze regels per factie veel uitzonderingen en aanpassingen. Ook hebben bepaalde forten voordelen. Zo heb je met sommige forten in je bezit toegang tot Ornithopters, die je troepen verder laten bewegen.
Fase 7 – Battles: Nu is het eindelijk zover, je mag knokken! De speler die als eerste aan de beurt is, bepaalt de volgorde. Dit gebeurt door uit het oog van je vijand je strijdplan te formuleren. Je gebruikt het battle wheel, waarmee je aangeeft hoeveel van je aanwezige troepen je inzet. Je voegt hierbij een leider toe en eventueel een verraad-kaart. Als beide spelers zover zijn, laten ze tegelijk hun strijdplan zien. Tel nu het aantal troepen wat ingezet is op bij de kracht van de leider en het hoogste getal wint. Er is geen gelijkspel; als het nummer gelijk is, wint de eerste speler.
Tot hier is het redelijk simpel, toch? De verliezer plaatst alle troepen in het gebied in de tanks, de winnaar alleen de troepen die hij heeft ingezet. De verslagen leider blijft echter wel in leven. Tenzij er verraad-kaarten in het spel zijn. Hiermee kun je de leiders aanvallen en beschermen. Wordt er een leider vermoord, dan wordt deze in de tank geplaatst en krijgt de overwinnaar zijn kracht in Spice uitbetaald. Maar…! Mocht een van de spelers nu een verrader-kaart hebben van de leider die door de tegenstander is ingezet, dan kan deze speler dat aan het begin van het gevecht aangeven. Het gevecht wordt gepauzeerd en de speler met de verrader verliest automatisch. De speler die de kaart speelde verliest niets. Zelfs de troepen die hij heeft ingezet blijven in het spel. Dit is in het begin even uitvogelen, maar je hebt het redelijk snel onder de knie.
Fase 8 – Spice collection: Elke speler met troepen in een gebied waar Spice ligt, verzamelt in deze fase twee Spice per troepenmacht. Tenzij Carthag of Arrakeen in het bezit is; dan oogsten de “Spice harvesters” er drie per troepenmacht. Let the Spice flow!
Fase 9 – Mentat pause fase: In deze laatste fase wordt gekeken of er een speler of alliantie voldoende forten in het bezit heeft om het spel te winnen. Hierna is er ruimte om je strategie te bekijken en eventueel aan te passen, waarna een nieuwe beurt begint.
Dune bordspel recensie – Wie begint?
Hoogste dobbelsteenrol? Oudste speler? Veel spellen bepalen hun startspeler tegenwoordig anders. Bij elk spel vertellen we wie er mag beginnen.
Dune bordspel: In Dune worden de spelfases veelal tegelijk uitgevoerd, maar de speler die zich het dichtst bij de zandstorm bevindt, mag als eerste.
Allesvernietigende stormen en monsterlijke zandwormen
Als je het regelboek doorleest, is het Dune bordspel misschien een beetje ontmoedigend om aan te beginnen. Echter was het spelen van dit sciencefictionspel voor ons de leukste avond die we met een bordspel gehad hebben sinds een behoorlijke tijd. Het feit dat zo’n beetje iedereen, naast de normale doelen om te winnen, ook nog een eigen doel heeft waarmee je ook kunt winnen, is natuurlijk al voer voor een hoop ‘WTF!’-momenten. Maar dan is er ook nog de mogelijkheid om allianties te smeden met andere spelers, waardoor elk potje een frustrerend – of juist een extreem bevredigend – spelletje kan worden.
Het gevoel van de boeken wordt in dit bordspel perfect vertaald. De constante onzekerheid om op elk moment verraden te kunnen worden; de chaos die de totale willekeurigheid van de Spice- en stormverplaatsing met zich meebrengt; het zorgt ervoor dat elke beurt spannend blijft. Dit geeft de planeet Dune perfect weer. Je kan nog zo’n degelijke strategie hebben, één verkeerd vallende kaart en je leger wordt volledig weggevaagd. Arrakis heeft nu eenmaal overal allesvernietigende stormen en monsterlijke zandwormen.
Dune bordspel recensie – spannend tot in de nacht
Zelfs als je denkt te winnen is het nog spannend of de Bene Gesserit dit niet allang hebben zien aankomen en het spel zo gemanipuleerd hebben om er zelf met de winst vandoor te gaan. Kortom, wij hebben een erg leuke spellenavond gehad – of beter, spellennacht. We hebben met het Dune bordspel namelijk bijna vijf uur volgemaakt. Hoewel het zand van Arrakis dus uiteindelijk verruild werd met dat van Klaas Vaak, voelde het spel nergens langdradig. Op het einde waren het de Bene Gesserit die hun wil er door hebben gedrukt, maar we gaan zeker nog een keer om de woestijnplaneet vechten. Dit keer enkel met de uitgebreide set regels en misschien ook wel de uitbreiding: Dune – Ixians & Tleilaxu house expansion, die onlangs verschenen is. Het Dune bordspel is een aanrader voor fans van Dune en liefhebbers van strategische bordspellen in het algemeen!
Voordelen: Echte Dune sfeer / veel variatie / simpele én geavanceerde regels
Nadelen: Veel regels / veel uitzonderingen op de regels / lange speelduur
Titel: Dune
Ontwerper: Bill Eberle, Jack Kittredge, Peter Olotka
Uitgever: Gale Force Nine
Aantal spelers: 2-6
Leeftijd: 14+
Duur: 2+ uur
Genre: avontuur / sciencefiction / strategie
Modern Myths Shop
Koop het Dune bordspel in de Modern Myths Shop:
Bekijk hier een unpacking van het Dune bordspel:
Dune bordspel recensie – Modern Myths Spellenavond
Elke laatste vrijdag van de maand schuif je bij Modern Myths aan voor een spelletjesavond. De week is voorbij en het is tijd om tot rust te komen. Niet met een serie, maar gezellig met een bord- of ruilkaartenspel. Tijdens de Modern Myths Spellenavond worden uiteenlopende spellen besproken om alleen of met een groep te spelen, door samen te werken of gewoon ieder voor zich! Veel van de in deze rubriek besproken spellen kun je vinden in onze eigen Modern Myths Shop!
Lees meer Modern Myths-recensies!
Dune bordspel recensie: © 2019-2024 Modern Myths
Reactie plaatsen