Dracul recensie – De lange schaduw van Bram Stoker

Wie aan vampiers denkt, denkt automatisch aan graaf Dracula. Het is een personage dat al meer dan een eeuw rondwaart in onze duisterste fantasie. Ooit opgeschreven door Bram Stoker gaat het Dracula-verhaal misschien niet over de eerste vampier, maar is hij wel de pleegvader van elk bloedzuigend wezen dat volgde. Voor Uitgeverij Boekerij mochten wij het boek Dracul lezen van Dacre Stoker (Brams achterachterneef) en J.D. Barker. Het is een horrorroman die terugkeert naar de basis van het kwaad. Schreef Bram Stoker zijn boek als vermakelijke fictie of schreef hij het als waarschuwing om ons behoedzaam te maken voor die wereld in de schaduwen? En hoe beïnvloedde deze vampier de horrorcultuur? Lees het in onze Dracul recensie!

Op 26 mei 1897 verscheen het boek Dracula, geschreven door Bram Stoker. Het betrof hier een briefroman, wat wil zeggen dat het verhaal verteld werd door een serie dagboekfragmenten, aantekeningen en (natuurlijk) brieven. Het Dracula-personage ging vervolgens zijn eigen leven leiden en verscheen in talloze andere vormen: films, games, series, strips, rollenspellen en veel meer. Hoe dat kan, ondanks het auteursrecht van Bram? Daar komen we zo nog op.

Brams achterachterneef – Dacre Stoker – runt inmiddels het Bram Stoker Estate in de Verenigde Staten en werkt hard om Brams oorspronkelijke nalatenschap levend te houden. Aldus verscheen in 2009 Dracula: De ondode dat hij samen met Ian Holt schreef. Dat boek had een veel modernere insteek – het begint met een brief, maar wordt daarna een roman zoals we vandaag de dag kennen – en diende als vervolg op Dracula.

Koop Dracul

Vijfentwintig jaar na Bram Stoker’s Dracula

Om precies te zijn speelt Dracula: De ondode zich vijfentwintig jaar later af. Personages uit het vorige boek duiken op met nieuwe personages, zoals de zoon van Jonathan en Mina Harker. In ruim een eeuw tijd waren er natuurlijk al genoeg verhalen die doorgingen op Brams originele roman, maar dit boek werd echt aangedragen als het vervolg, geschreven door een Stoker.

Nu, in 2023, komt Dacre Stoker met een nieuw boek, ditmaal in samenwerking met horror/thriller auteur J.D. Barker. Dracul vertelt het verhaal van Bram Stoker zelf waarin fictie en werkelijkheid als een rits in elkaar grijpen.

Dracul recensie – Een omslag vol

Als ergens “vampier” op staat, dan ben ik niet snel tegen te houden. Toen ik dus de kans kreeg om Dracul te lezen van Dacre Stoker, twijfelde ik geen seconde. Op dat moment had ik nog geen idee waar het boek over ging, omdat ik alleen de voorkant had gezien. De omslag zelf is simpel, met een deel van een schilderij en een ontblootte vrouwenhals klaar om gebeten te worden. Bovenaan de omslag prijkt een recensie en onderaan een korte beschrijving: “Ierland, 1854. Terwijl Bram Stoker aan bed gekluisterd is, vindt in een nabijgelegen stadje een reeks vreemde sterfgevallen plaats.” Met deze kennis stapte ik het boek in met de verwachting een verhaal te lezen over Bram Stokers leven en de duistere invloeden die hem uiteindelijk inspireerden tot het schrijven van Dracula.

Wie ook de achterkant heeft gelezen vindt een fragment uit het boek, een samenvatting van de eerste honderd pagina’s, een stukje over de schrijvers en twee slagzinnen uit twee verschillende recensies. De flappen van het boek slaan open naar nog meer recensies en een beschrijving van de auteurs. Toch weet je dan nog steeds niet in hoeverre je een fantasievolle roman gaat lezen of een aangedikte versie van waargebeurde gebeurtenissen.

Een boek gehuld in mysterie

Hoewel ik misschien hoopte op een boek dat constant de grens opzoekt van feit en fictie, blijkt Dracul in mijn ogen vooral dat tweede te zijn. De mysterie eromheen wordt uiteindelijk wel uitgelegd in het nawoord. Daarin vertelt Dacre over hoe Brams oorspronkelijke manuscript aangepast moest worden en hoe hij uiteindelijk hints heeft verborgen in vertalingen. Hierin wordt er op aangestuurd dat de aantekeningen en het onderzoek dat Bram Stoker deed, berust waren op waarheid.

Toch is het nog altijd niet helemaal duidelijk waar Bram Stoker zijn verhaal op baseerde. Ooit is hier onderzoek naar gedaan en is het historische figuur Vlad Dracula van Walachije er logischerwijs mee in verband gebracht. Maar of dit de hele waarheid omvat, is altijd bestreden.

Dracul recensie – Waargebeurd of toch niet?

Wat wel duidelijk was, is dat Bram zijn boek wilde uitbrengen als waargebeurd. De vertelvorm van een briefroman droeg daar aan bij. Maar zijn uitgever wilde dat uiteindelijk niet, om paniek te voorkomen. Hij moest het verhaal aanpassen en schrapte behoorlijk wat pagina’s (sommige daarvan zouden later gepubliceerd zijn als Dracula’s Guest, een kort verhaal van Bram zelf). In Dracul wordt de suggestie gewekt over hoe Bram aan zijn informatie kwam.

Een prequel op de bekendste vampier

In mijn ogen is Dracul vooral fictie, met een stevige knipoog naar Brams eigen visie op zijn boek, en een aanvulling van feiten. De feiten komen vooral voort uit Brams woonplaats, jeugd, familie en belangrijke gebeurtenissen uit zijn leven. Zo was hij een erg ziek kind, totdat hij op onverklaarbare wijze genas en fitter werd dan zijn schoolgenoten. Als je zin hebt in een verhaal dat de spanning en opbouw ademt van het origineel, dan is Dracul zeker aan jou besteed. Beetje bij beetje kom je achter het mysterie van Brams kindermeisje en de mysterieuze gewoonte die zij erop nahoudt.

Daarbij is alles in een prettige stijl geschreven die gemakkelijk wegleest en is het grotendeels weer opgebouwd als briefroman. De gruwelijkheden duiken sporadisch op, maar de spanning zit soms vooral in de zaken die je aan de verbeelding overlaat. Richting het einde wordt dit minder en nemen de bovennatuurlijke gebeurtenissen een grote plek in. Maar het verhaal blijft aanvoelen als het origineel.

Dracul recensie – Onsterfelijk

Dat Dracula nog altijd tot de verbeelding spreekt, valt niet te ontkennen. Afgelopen jaar hebben we al mogen genieten van Renfield, een verhaal met Nicolas Cage als de iconische graaf. De film focust zich echter vooral op zijn helper Renfield (Nicholas Hoult (The Menu, Tolkien)). Nog even geduld en dan zien we The Last Voyage of the Demeter met Javier Botet (Scary Stories to Tell in the Dark, IT: Chapter Two) als Dracula.

Die scheepstocht vormt slechts een klein onderdeel van het boek wanneer een onbemand schip aanmeert aan de Engelse kust en een zwarte hond wegvlucht van boord. Wat er met de bemanning gebeurd is, kan de lezer alleen raden. Kijk vooral naar BBC One en Netflix die in hun 2020 horrorserie hier een fantastische aflevering aan gewijd hebben. Die serie heeft wel maar drie afleveringen en neemt halverwege een andere afslag die het verhaal weer fris maakt. Het is zeker een kijktip.

Een Dracula van iedereen

Oorspronkelijk was er natuurlijk auteursrecht op het personage Dracula. Dus toen regisseur Friedrich Wilhelm Murnau en producent Albin Grau het verhaal verfilmd wilden krijgen, moesten ze daar afspraken over maken. De filmmakers besloten echter het recht te omzeilen en pasten namen aan en veranderden de setting. Ze behielden, zo gezegd, alleen “het skelet” van het verhaal en gaven er een eigen draai aan in de vorm van wat wij nu kennen als de horrorklassieker Nosferatu, eine Symphonie des Grauens uit 1922.

Brams familie – hijzelf overleed een decennia daarvoor – klaagde het bedrijf aan en won de rechtszaak. De film moest vernietigd worden, wat in Europa ook grotendeels gebeurde. In Amerika lagen de rechten echter anders. Toen de film daar opdook, was dat het begin van een hele serie aan vampierfilms met graaf Dracula in de hoofdrol. En intussen is het personage opgedoken in verschillende series, boeken, films, strips en nog veel meer.

Noemenswaardige verschijningen

Om in deze boekenrecensie nog verder in te gaan op dit personage is wellicht wat veel van het goede, maar een paar dingen zijn absoluut noemenswaardig. Wie vleermuis tegen vleermuis wil zien, kan zijn hart ophalen met verschillende uitvoeringen van Batman tegen Dracula (The Batman vs. Dracula (2005)). In de DC Elseworlds comic Batman & Dracula: Red Rain-trilogie neemt de Dark Knight het ook op tegen de meestervampier, maar kan niet voorkomen dat hij gebeten wordt. Daarnaast heeft onze vampier het ook opgenomen tegen het monster van Frankenstein (Dracula vs. Frankenstein (1971)) en Scooby Doo (Scooby-Doo! and the Reluctant Werewolf (1988)).

Ook in verschillende bordspellen kun je spelen als de graaf zelf, zoals de speciale Unmatched-variant Cobble and Fog (een spel dat we bespreken in onze Modern Myths Spellenavond). Of neem het juist op tegen Dracula in Horrified en Fury of Dracula. Recente films hadden we al genoemd, maar er is ook een nieuwe Nosferatu in de maak door Robert Eggers (The VVitch, The Lighthouse, The Northman) met hoofdrollen voor Bill Skarsgard (IT, Hemlock Grove), Lily-Rose Depp en – wederom – Nicholas Hoult.

Dracul recensie – Slapen met een houten staak

Of de bloedzuigende graaf zelf nog opduikt in Dracul zal je zelf moeten lezen. Pak het boek op als je dol bent op het fantastische genre en dus ook klaar zit om onverklaarbare gebeurtenissen te ervaren in een verhaal dat gewoon goed verteld wordt. Zoals je hebt kunnen lezen in deze Dracul recensie, vormt in mijn ogen Dracul een afsluiting van een trilogie die ooit door Bram Stoker is begonnen en door Dacre Stoker, Ian Holt en J.D. Barker is afgerond.

Het boek krijgt dan ook een prominente plek in mijn boekenkast. Maar gelukkig voelt het niet als afscheid nemen. Dracul was een cadeau dat ik niet verwacht had in de Dracula-legende. En Dracula zelf? Ach, die duikt in de toekomst vast nog veel vaker op…

Titel: Dracul
Auteurs: Dacre Stoker en J.D. Barker
Vertaling: Jan Pott
Uitgever: Boekerij
ISBN: 978-90-225-9930-3

Modern Myths Shop

Lees meer Modern Myths recensies!

Dracul recensie: © 2023-2024 Modern Myths / Beeldmateriaal: Renfield – © Universal Pictures, Vlad Drăculea van Walachije – Wikipedia (public domain), Nosferatu – Living Colour Entertainment