De Horizonvreter – interview met hoofdredacteur Simon Gusman

Genrefictie komt in De Horizonvreter in aanraking met kunst en literatuur. Dit ‘tijdschrift voor vreemde verzinsels’ is een podium voor Nederlandstalig talent dat het bevreemdende van fantasy, sciencefiction en horror opzoekt. Een interview met hoofdredacteur Simon Gusman. 

Lees het verhaal Serendipiteit van Tim Miechels uit De Horizonvreter #1 in onze rubriek Moderne Mythes: verhalen

Simon Gusman is filosoof, schrijver, tijdschriftenmaker en groot liefhebber van genrefictie. Samen met een team van gelijkgestemden maakte hij het literaire kunstmagazine De Horizonvreter, waarin literatuur, poëzie en kunst samenkomen met sciencefiction, fantasy en horror. Modern Myths zocht Simon op in Nijmegen, om te praten over hoe dit bijzondere project tot stand gekomen is.

• Hoe is het idee van De Horizonvreter ontstaan?

Simon: Twee niet gerelateerde literaire tijdschriften – Strapuzy uit Arnhem en Judas uit Nijmegen – zijn samengekomen om dit te maken. We hadden allebei al een poosje niets uitgegeven en Strapuzy, een poëzie tijdschrift, wilde een speciale editie maken over genrefictie. Judas was een meer absurdistisch, komisch magazine en ik en mede-redacteur Tim Miechels waren enthousiast over het idee. We hebben een redactie gevormd en zijn De Horizonvreter gaan maken, met als doel de literaire wereld mengen met fantasy, sciencefiction en horror. Het tijdschrift moest een hebbedingetje worden, met veel artwork en er van voren tot achter mooi uitzien, in de stijl van pulp en oude comic books. En dat is gelukt voor de eerste editie.

• Voor wie is De Horizonvreter?

Het is voor iedereen die houdt van kunst en literatuur die bevreemdend is, die je uit je comfortzone haalt. Die vragen bij je oproept, zoals genrefictie dat doet. Dat zetten wij op de voorgrond.

• Staat de literaire wereld nog los van genrefictie?

Ja, het moet nog verder samenkomen. Op een gemiddelde literaire wereld is geen ruimte voor deze genres. De genretijdschriften die je hebt in ons Nederlands taalgebied spelen op hun beurt geen grote rol in de literatuur. Je ziet geen genreschrijvers op literaire festivals. Er zijn wel bekendere dichters als Alfred Schaffer – die ook een gedicht publiceerde in De Horizonvreter – die speelt met sciencefiction-elementen. En de Nijmeegse zangeres Aafke Romeijn die de sf-roman Concept M geschreven heeft. Dat wordt zeker serieus genomen, maar in een tijdschrift is het nog niet echt samengebracht. Wij zijn allemaal kunstenaars, filosofen en schrijvers die hobbymatig iets doen met het genre. We vroegen ons daarbij af waarom we onze werkzaamheden zelf niet meer mengden.

• Wat is jouw achtergrond daarin?

Ik ben filosoof en geef les aan de Radboud Universiteit. Daarnaast schrijf ik veel over filosofie en begin ik binnenkort als eindredacteur van Filosofie Magazine. Ik houd van tijdschriften maken. In mijn boek Avonturen bestaan niet gaat het over de rol van avonturenverhalen in onze samenleving. Waarom vinden we Star Wars zo interessant? Waarom kijken we allemaal Game of Thrones? We willen zelf avonturen beleven. Ik heb een intellectuele en professionele interesse in dit soort onderwerpen en thema’s. In mijn studententijd schreef ik voor ons tijdschrift Judas en ontwierp ik ook artwork. Ik ben altijd beïnvloed geweest door surrealistische en absurdistische dingen waar een bepaalde bevreemdende werking van uitgaat. De genrefictie die mij aanspreekt zie ik ook altijd terug in de dingen om me heen. In mijn hoofd worden die elementen meer verbonden dan normaal misschien het geval is.

• Genrefictie is enorm geëxplodeerd. Star Wars was al groot, maar nu is het wereldwijd via Disney overal verspreid. Hoe kijk je daar als filosoof tegenaan, waarom zoekt de huidige mens dat op en hebben we het nodig?

Ik denk niet dat het louter escapisme is. Er zijn politieke misstanden en klimaatproblemen en ik geloof niet dat mensen zich daardoor verstoppen in fictie. Dat verklaart namelijk niet waarom het zich in deze fictie zou uiten. Ik denk dat in deze genres – in ieder geval in de grote, populaire series – alles altijd goedkomt. Iedereen is ergens voor voorbestemd, heeft een ‘cosmic destiny’, en wat er ook voor moeilijkheden zijn, wat voor dalen er zijn om uit te klimmen, het komt altijd goed. Die gedachte is heel geruststellend. Je leeft met een held mee en voelt je daardoor een held in je eigen leven.

Mensen geloven vaak op papier niet dat ze ergens voor voorbestemd zijn, maar ze geloven uiteindelijk wel dat alles goedkomt. Daarom spreken avonturenverhalen iedereen aan. Het grappige is dat juist in de wat meer obscuurdere boeken van genrefictie je juist hele andere verhalen vindt, waarin de uitkomst anders is. Ook in De Horizonvreter vind je een aantal van die verhalen waarin het misgaat. Zoals bijvoorbeeld in mijn eigen verhaal – Het tegenovergestelde van de horizon – waarin de hoofdpersoon zich dood verveelt in een ruimtestation. Of in Serendipiteit van Tim Miechels, waarin een tovenaar per ongeluk tijdreizen uitvindt. Het speelt met het idee dat helden altijd goed zijn en schurken altijd slecht. Wat natuurlijk niet zo is.

• De laatste jaren zijn superhelden bij het grote publiek heel populair. Wat is daar de achterliggende gedachte bij?

De superhelden zijn het ultieme voorbeeld van de held die alles tot een goed einde brengt. Wat dat betreft is Avengers: Infinity War een goed voorbeeld van een verhaal waarin dat niet gebeurt. Ik ben iemand die Thanos bekijkt en vindt dat hij niet per se ongelijk heeft. En dat maakt hem interessant en een van de iconische schurken van het moment. Hij is terecht de hoofdpersoon in die film. Hij heeft een goede reden om te doen wat hij doet. In Avengers: Endgame kwamen ze wat dat betreft wel makkelijk van hem af.

Het hele idee van bijzondere individuen spreekt aan, want het is moeilijk om in je eentje iets aan klimaatsverandering te doen of aan politieke problemen. Of je links of rechts bent, maakt niet uit, de wereld wordt steeds complexer en groter. Helden die daar wel invloed op uit kunnen oefenen zijn aantrekkelijk. Tony Stark – Iron Man – is niet geboren met superkrachten, maar is wel slim en rijk genoeg om de wereld te beïnvloeden. Ikzelf ben meer geïnteresseerd in films die wat meer obscure thema’s onderzoeken.

• Wat zijn je aanraders?

Ik noem altijd Het Zevende Zegel, een film uit de jaren 50 over een ridder die terugkomt van een kruistocht en een potje schaak speelt met de dood. Dat is een heel iconisch beeld. Het leuke van deze film is dat het over een ridder gaat met een existentiële crisis. De acteur die de ridder speelt – Max von Sydow – heeft daarna in bijna alle genrefilms gespeeld. Hij zit in Star Wars: The Force Awakens, Conan the Barbarian, Flash Gordon, The Excorcist, noem maar op. Dat is een leuk contrast.

Dan heb je Dark Star van John Carpenter, mijn favoriete film aller tijden. De tagline is ‘Waiting for Godot in space’. Het verhaal is mede geschreven door Dan O’Bannon (Alien), die er ook zelf in speelt. Hij heeft Alien geschreven, niet om mensen te laten lachen, maar om ze bang te maken. In Dark Star gaat het om de verveling, de hoofdpersonen zitten twintig jaar in een ruimteschip met niets te doen. De film is ook eng, maar vooral omdat het gaat om de alien die je zelf wordt als je niet weet wat je met jezelf aan moet. Heel realistisch en wat genre betreft heel interessant. Of neem Cherry 2000, over een man die door een apocalyptische wereld moet reizen om zijn sekspop te laten repareren. Het is een totaal ridicuul verhaal, maar zegt van alles over de hedendaagse samenleving. Kijk je naar meer hedendaags materiaal, dan vind ik The Expanse erg goed.

• Wat lees je momenteel zelf aan genre?

Ik ben nu bezig in een boek van W.F. Hermans, geen genrefictie. Michael Moorcock is mijn favoriete genrefictie, waarin er geen duidelijke helden zijn en alles zeer vervreemdend is. Ik lees de Dancers at the end of time-trilogie, een tijdreisverhaal waar aan het einde der tijden de overgebleven wezens technologisch zo geavanceerd zijn dat ze alles kunnen. Ze zijn onsterfelijk en hebben alles wat hun hartje begeert. En dan slaat de verveling toe. Alles wat ze nog doen is rare spelletjes met elkaar spelen en feesten organiseren. Een van de personages wil nog één keer verliefd worden en gaat terug naar de 19^e eeuw, waar hij vervolgens niets van snapt.

• Vrije tijd is ook een van de grootste uitdagingen van onze tijd.

Het verhaal is natuurlijk ook sociaal commentaar. Wat je leest gebeurt op dit moment. Terwijl de Amazone in brand staat, is het grootste nieuws van de dag de discussie over de toekomst van Spider-Man bij Sony en Marvel. We zijn zo bezig met onze eigen kleine dingetjes, terwijl de wereld letterlijk in de fik staat. Genrefictie kan dat mooi aankaarten en daar is in De Horizonvreter ook zeker ruimte voor.

• Je zoekt dat niet per se uit als thema van het volgende nummer?

Nee, we kaderen het magazine niet in. We hebben bijvoorbeeld ook geen voorwoord. Lezers moeten het magazine zien liggen en uit nieuwsgierigheid gaan bladeren. Er moet een bevreemdend gevoel optreden dat we bewust niet in hokjes plaatsen. Het tijdschrift is een kunstobject, je moet er zelf iets uithalen.

We geven daarbij een podium aan Nederlandstalig talent. Het tijdschrift is het product, je zult hem niet digitaal kunnen lezen. Er zijn wat verhalen online gepubliceerd ter promotie, maar de bedoeling is dat je hem tegenkomt in een speciaal winkeltje en je hem meeneemt naar huis, om na het lezen ervan hopelijk in je boekenkast te bewaren. Als iets minder mensen hem daardoor lezen, maar de mensen die dat wel doen het op de goede manier beleven, dan is dat het wat ons betreft waard.

• Een van de verhalen in het tijdschrift – Freddy van auteur Jibbe Willems – blijft je lang bij en laat als geen ander zien wat De Horizonvreter Hoe is dit verhaal in het magazine gekomen?

Dat horen we vaak. Jibbe Willems is een van onze redactieleden en professioneel theatermaker. In die wereld is hij een bekende naam. Freddy is een horrorverhaal, maar niet in de gebruikelijke zin van het woord. Het laat sterk een motief van genrefictie zien: een jongen die zijn seksualiteit ontdekt en alles wat vervolgens met hem gebeurt, verloopt totaal niet clichématig. Dat vinden we heel interessant. Het is een steengoed verhaal en we laten je zo op het eind van het magazine achter met een vervreemd gevoel.

Ook Het Moeras van Johan Klein Haneveld is zo’n verhaal. Op het gebied van sfeer is het sciencefiction, maar wat er precies gebeurt, is niet te duiden.

• Hoe is het artwork in het magazine bij elkaar gezocht?

Kunstenaars hebben iets ingezonden of we hebben zelf materiaal gevraagd aan mensen die we kennen. Het artwork staat naast de verhalen, de kunst heeft een plek in het tijdschrift en heeft iets horrorachtigs, iets sciencefiction. Bijvoorbeeld het Duitse voetbalteam waar prikkeldraad omheen zit en ze onder een paraplu staan in de vorm van een dolfijn met haar, gemaakt door Bob Mollema. Dat is niet iets wat je snel zou associëren met deze genres. Maar het is wel gek op een goede manier. Of de pagina’s met de ‘Face Inspaders’, mannen die met een spade in een gezicht steken, door Maarten van der Horst. Het is natuurlijk een woordgrap, maar het is ook iets wat refereert naar de genres. Dat werkt heel goed.

• Waar kun je meer van deze kunstenaars vinden?

In het colofon staat wie welke illustraties gemaakt heeft en de meesten zijn kunstenaar van beroep. Je vindt ze online en in galerieën. We zouden er ook best mee kunnen exposeren. De lancering van De Horizonvreter was gekoppeld aan een literaire middag in het teken van vijftig jaar maanlandingen. Daar waren allemaal liedjes, lezingen en teksten over astronauten. Zoiets zouden we zeker nog eens organiseren.

• Is De Horizonvreter overal in Nederland verkrijgbaar?

We zijn het tijdschrift naar winkels aan het brengen. In Arnhem, Nijmegen, Utrecht en Den Bosch is het verkrijgbaar en we zijn aan het uitbreiden. We zoeken ook naar stripboekhandels, koffiewinkeltjes en festivalletjes die het tijdschrift willen verkopen. En je kunt uiteraard online bij ons terecht, via Facebook, Instagram of via dehorizonvreter@gmail.com.

• Zijn jullie al begonnen met een tweede editie?

Ja en nee. Eerst willen we kijken hoe het eerste nummer verkoopt om genoeg geld te verdienen voor een tweede exemplaar. Het loopt prima, er is veel aandacht voor. We nemen wel de tijd om iets te maken wat we goed vinden, dus het kan zijn dat er per jaar één editie zal verschijnen. Tijdens het lanceringsevenement hebben we veel auteurs gesproken die een plek zouden kunnen krijgen in het tweede nummer. Materiaal insturen kan ook altijd – zoals Johan Klein Haneveld en Tais Teng gedaan hebben – we staan voor veel dingen open. Maar op dit moment beloven we nog niets.

De Horizonvreter is een passieproject. Het geld dat we ermee verdienen is bedoeld voor de tweede editie. Wil je er dus meer van, dan sponsor je ons het beste door de eerste editie te kopen. Liefst een paar keer, zodat je hem aan je vrienden kunt geven. Zo zien we per editie hoe ver we komen.

De Horizonvreter, meer informatie:

De Horizonvreter is in verschillende boekwinkels en speciaalzaken te koop voor € 7,- en online via: Facebook.com/horizonvreter. Met verzendkosten komt het dan op € 8,80. Werk van Simon Gusman vind je hier: Boomfilosofie.nl

Meer interviews lees je in de rubriek Interviews