In De Afvallige Ster neemt schrijver Johan Klein Haneveld je mee op een bijzondere sciencefictionreis die honderden jaren bestrijkt. Hoofdpersoon Mogart Silvon wordt door de grote godin Firona op een missie naar een andere wereld gestuurd. Ook leer je kolonist Salato kennen, de andere protagonist van het verhaal. Beide helden moeten zichzelf overwinnen en hebben te maken met een hardnekkig niet-scifi probleem: pesten.
LET OP: dit artikel bevat mogelijk spoilers van de thema’s in De Afvallige Ster. Wil je deze thema’s eerst zelf ontdekken, lees deze recensie dan nadat je het boek uit hebt.
Schrijver Johan Klein Haneveld heeft inmiddels tien boeken onder zijn gordel en schrijft daarnaast vele korte verhalen voor bundels, tijdschriften en websites (waaronder Modern Myths, lees ze in Moderne Mythes: verhalen). Hij is overduidelijk als een vis in het sciencefictionwater en dat, gecombineerd met zijn ontspannen schrijfstijl, doet je jezelf in De Afvallige Ster meteen verliezen in een totaal andere wereld. Een wereld, die zich aan de binnenkant van een Dysonbol bevindt, een hypothetische megastructuur rondom een zon.
Een gereguleerd dag-en-nachtritme
In de proloog introduceert Johan onmiddellijk een sciencefictionelement dat exotisch en wonderbaarlijk is: een reusachtig nachtscherm dat met minutieuze regelmaat over de stad trekt waarin hoofdpersoon Mogart Silvon woont. Dit scherm reguleert het dag-en-nachtritme van de bevolking. Al snel leer je dat de samenleving in het boek in zijn totaliteit gereguleerd wordt door de strenge leer van de godin Firona. Iedereen moet bijdragen aan de collectieve maatschappij; doe je dit niet, dan word je verbannen uit de stad om als uitschot achter de muur verder te overleven.
De worsteling die Mogart met zichzelf voert over de rechtvaardigheid van deze manier van leven, deed me denken aan die van Winston Smith uit George Orwells 1984, een van mijn lievelingsboeken. Mogart is in De Afvallige Ster echter zelf een regulerend onderdeel van het systeem. Als politieagent wordt hij achter de muur gezonden om een dievenbende in te rekenen. Tijdens deze missie vindt Mogart vreemde symbolen en zijn speurtocht naar de betekenis daarvan leidt naar het tweede gedeelte van het boek. Dit tweede – en grootste – deel van het boek speelt zich af op een andere planeet en wordt per hoofdstuk afwisselend verteld uit het perspectief van Mogart en die van de tweede hoofdpersoon in het verhaal: Salato.
Collectieve kolonistenmaatschappij
Salato maakt onderdeel uit van een groep kolonisten die met behulp van een groot aantal autonome robots een planeet moet bevolken en voorzien van een nieuwe collectieve maatschappij. Er is echter bijzonder veel frictie in de groep. Salato is een slim en nijver persoon, die de missie voorop stelt en daarom gepest wordt door drie andere leden van de groep. De twee laatste kolonisten proberen zich hier afzijdig van te houden, uit angst zelf het mikpunt te worden van de pesterijen. Johan stelt het maatschappelijke probleem van pesten in De Afvallige Ster duidelijk aan de kaak. Zowel Salato als Mogart hebben er in hun leven mee te maken.
Het imposante element in het tweede deel van het boek is de schaal waarop het verhaal zich verder afspeelt. Mogart wordt op pad gestuurd met een nieuw lichaam van ‘denkende materie’, misschien nog het beste te vergelijken met het materiaal waaruit de vijandelijke Terminator in Terminator 2: Judgement Day is gebouwd. Mogart kan zijn lichaam aanpassen naar elke gewenste vorm. Zo materialiseert hij een wapen uit zijn been en laat hij kleine haartjes uit zijn vingertoppen en tenen groeien als hij een gebouw wil beklimmen, zoals Spider-Man dat doet.
Een reis langer dan een mensenleven
Na een ruimtereis van vierhonderd jaar infiltreert Mogart de nieuwe wereld, waarin kilometerslange plateaus boven het land zweven, die op zichzelf volledige werelddelen vormen. De reis naar zijn bestemming kost Mogart meer dan een mensenleven, waarin hij de liefde leert kennen en deze weer ten dele verliest. De duizelingwekkende afstanden en het bijbehorende tijdsverloop geven het verhaal een ongrijpbaar sciencefictionelement, dat het verhaal in De Afvallige Ster versterkt. Tel daarbij de buitenaardse levensvormen op en de werelden die zich in de Dysonbollen bevinden en je bent echt in een andere werkelijkheid.
De buitenissige elementen van de wereld waarin het verhaal zich afspeelt, worden afgewisseld door beeldende actiescènes. Johan weet hoe je scifi-actie moet beschrijven en als je de eerder genoemde Terminator 2: Judgement Day kent of een film als The Matrix, zie je de gevechten tussen de bovenmenselijke personages duidelijk voor je. Voor liefhebbers van superheldenactie valt er in De Afvallige Ster ook voldoende te beleven.
De Spider-Man mythe
De Spider-Man mythe komt in het boek nog een keer naar voren, als duidelijk wordt waarom Mogart kiest voor zijn onbaatzuchtige manier van handelen. Net als Salato zet Mogart zich hiermee buiten de groep, wat er in de gereguleerde maatschappij voor zorgt dat ze beiden het mikpunt van pesterijen zijn. Wat ik een beetje jammer vond (let op spoiler!), was dat op het eind duidelijk wordt dat er ook daadwerkelijk iets anders is aan de hoofdpersonen. Zeker in het geval van Salato doet dit in mijn ogen afbreuk aan de dynamiek tussen hem en de rest van zijn groep kolonisten. Niet dat het een excuus is, maar als Salato dat ‘afwijkende’ element niet had en precies gelijk was aan zijn pesters, lag de keuze om dat pestgedrag te vertonen enkel en alleen bij zijn kwelgeesten. Natuurlijk mag je iemand nooit pesten, omdat hij of zij anders is, maar nu is er iets wat onbewust een rol speelt in het gedrag van de anderen.
De Afvallige Ster: stof tot discussie
Aan de andere kant geeft dit wel stof tot discussie met de schrijver en de andere lezers van dit boek. Daarmee maakt Johan dit probleem bespreekbaar. Wat mij betreft had enkel Salato met deze kwestie hoeven te worstelen; dat Mogart ermee te maken krijgt, voelt dubbelop. De innerlijke strijd van Mogart om te kiezen tussen wat juist is en wat de maatschappij van hem verwacht, is al intrigerend genoeg. Daarmee konden hij en Salato zich ook voldoende in elkaar spiegelen.
De Afvallige Ster is alles bij elkaar een prima avonturenboek op een sciencefictionschaal die je telkens opnieuw doet verwonderen. Het mysterie en de actiescènes zijn meeslepend en de details in het verhaal komen allemaal goed bij elkaar in het slotstuk. Het hoe en waarom van het geheel was voor mij snel duidelijk, maar ik bleef lezen om uit te vinden of ik het ook daadwerkelijk bij het rechte eind had. Het boek leest lekker weg en geeft stof tot nadenken. Alles dus wat je van een goede scifi mag verwachten.
Titel: De Afvallige Ster
Auteur: Johan Klein Haneveld
Uitgever: Uitgeverij Macc
ISBN: 978 90 784 3757 4
Modern Myths service: koop De Afvallige Ster op Bol.com
Meer Modern Myths-recensies vind je hier.
© 2019-2024 Modern Myths
Reactie plaatsen