Steampunk-kunstenaar als fulltime hobby – interview met Cock Zandvliet

Als je door de wondere wereld van Castlefest dwaalt, sta je op een gegeven moment onherroepelijk stil bij een prachtig Steampunk-voertuig. Het ene jaar is het een auto, dan een duikboot of koets, maar elke keer onmiskenbaar in dezelfde, gedetailleerde stijl. Het zijn creaties van Cornelis ‘Cock’ Zandvliet, die elk jaar verrast met grote, originele projecten. Hoe ontstaan deze fantastische kunstwerken? We vroegen het Cock Zandvliet in dit interview. 

Bekijk ook ons video-interview met Cock tijdens Castlefest 2019!

Cornelis ‘Cock’ Zandvliet werd jaren geleden door zijn zoon en dochter overgehaald om eens mee te gaan naar Castlefest. Hoewel hij van mening was dat er een hoop zottigheid op zo’n festival zou zijn, bleek Cock van nature een Steampunker. Geïnspireerd door de cosplayers op het festival liep Cock het jaar erop zelf in kostuum, achter een eigen gebouwde Steampunk-rollator. Vanaf dat moment werden zijn bouwwerken elk jaar groter en zie je deze kunstenaar-op-stoom elk jaar met de prachtigste creaties op de velden van Castlefest. Modern Myths zocht Cock op om erachter te komen wat er allemaal komt kijken bij zo’n uit de hand gelopen hobby.

• Hoe lang ben je bezig met een Steampunk-project voor Castlefest?

Cock: Om in augustus op Castlefest te staan, begin ik een jaar eerder in februari te denken aan wat ik wil gaan maken. Het is natuurlijk hobby, maar het begint steeds meer te lijken op werk, met als deadline Castlefest. Een maand na het festival neem ik mijn project nog mee naar de plaatselijke corso, maar dat is bijzaak. Anderhalf jaar voor het festival ben ik er dus al mee bezig. Ik heb de hoofdelementen voor het project voor Castlefest 2020 al in de werkplaats.

• Komt eerst het idee, of eerst de spullen?

Ik begin met de hoofdproducten en ga daarna pas fantaseren over de accessoires eromheen; de versieringen, de doodshoofdjes, de lampjes, etc. Het is natuurlijk wel een uitdaging om elke keer iets nieuws te maken wat niet bestaat. Ik heb al een trike gemaakt, een duikboot, een koets en een auto. Blijven vernieuwen wordt steeds lastiger.

• Je begint dan met het idee koets, of het idee duikboot?

Nee, ik zie bijvoorbeeld ergens een boilervat en daar zie ik wat in. Ik bedenk wat ik daarvan zou kunnen maken. Mijn brein is net een popcornmachine. Ik kan er een gat in maken om hem als helm te gebruiken of ik zet hem op mijn volgende project met ledverlichting, zo krijg ik allerlei ideeën. En dan besluit ik welke kant ik op ga, zoals een koets. In Steampunk-stijl, want dat komt er altijd bij.

• Hoe beslis je welk idee het juiste is?

Het gebeurt weleens dat ik van tevoren precies denk te weten wat ik ervan ga maken, maar meestal loopt het anders. Ik schets niets uit, ik verzin gewoon alles.

• Al denkende komt het uit je handen?

Ja, je zet er eens een wiel tegenaan, je tekent er een raampje op en dan ga je kijken wat het wordt. Zo ga je verder fantaseren.

• Hoe ben je met deze uit de hand gelopen hobby begonnen?

Mijn zoon en mijn dochter kwamen sinds jaren op Castlefest, al vanaf de eerste editie. Ze wilden graag dat ik eens mee ging. Ik had de cosplayers weleens zien lopen, maar had geen bepaalde interesse in die zottigheid. Het eind van het liedje ken je: nu loop ik er zelf al jaren en mijn zoon en mijn dochter niet zo vaak meer. Ik was gelijk om na de eerste keer.

• Was er aansluiting vanuit je werk?

Officieel ben ik tien jaar timmerman geweest en daarna ben ik al drieëndertig jaar onderhoudsman voor het rijk. Ik werk aan overheidsgebouwen, zoals politiebureaus. Dat is stukadoren, timmeren, koeling zetten, van alles. Ik werk graag met mijn handen. Nog vijf jaar en dan hoop ik met pensioen te gaan. Dan zie ik mezelf wel meer tijd hier in de werkplaats doorbrengen.

• Had je die fantastische interesses al voor Castlefest?

Nee, ik maakte als hobby kinderbedjes en heb jarenlang decors gebouwd in de stijl van John Lanting (het Theater van de lach). Dat was deurtje-wandje, deurtje-wandje, voor kluchten. Daar ben ik op een gegeven moment mee gestopt. Daarna heb ik hier voor een vereniging grote musicaldecors gebouwd. Dat was in 2007/2008. Een van die decors is gedeeltelijk naar de Efteling gegaan. Daarna zocht ik een andere uitdaging en dat is acht jaar geleden Castlefest geworden. Daar ben ik nu voor een groot deel in mijn vrije tijd mee bezig.

• Ben je voor de Steampunk-stijl de boeken ingedoken?

Het zat blijkbaar in me. Ik fantaseer erover en zie een huifkar. Dan denk ik: daar moet een rond raampje op. Dan ga je op rommelmarkten rondkijken en koop je een raampje. Dat zet je dan op een tonnetje. Zo maak ik zelf iets nieuws. De glazen laboratoriumbuis op de koets van dit jaar kon ik niet zelf blazen. Maar de moeren op de motor maak ik wel zelf. De versiersels verzin ik ’s nachts en zo komt alles bij elkaar. Maar ik lees er geen boeken voor en kijk ook niet naar televisieseries ofzo. Ik kijk wel op Pinterest om te zien of iets al bestaat en ik kijk naar bepaalde series op National Geographic over Leonardo da Vinci, maar enkel ter inspiratie, niet om na te bouwen.

• Ga je doelgericht op zoek naar spullen? Zo’n glazen buis vind je niet zomaar.

Sommige dingen komen op mijn pad. En anders verzin ik wat anders, zoals een hangklok. Ik heb altijd een plan B. Ook als zo’n glazen buis zou sneuvelen. Op Castlefest komt zo’n 40.000 man langswandelen en die wil je niet teleurstellen. Maar als ik rondfiets of ergens rijd, kijk ik altijd om me heen. Ik zie dingen en ondertussen denk ik wat ik ermee kan. Niet dat ik het allemaal meeneem, want ik wil er wel wat aan hebben. Ik heb geen vaste adresjes, maar ik krijg veel uit de omgeving. Veehandelaren en tuiniers, die slopen bijvoorbeeld een ketelhuis. Ik krijg dan een oude pomp of iets anders. Dat is erg leuk.

Ik heb verschillende kasten met allerlei spullen. Ingrediënten die ik voor de aankleding zou kunnen gebruiken. En als ik iets wil hebben wat ik niet kan vinden, dan sla ik een andere richting in. Dat valt soms niet mee. Zo heb ik hier een oude compressor. Die doet leuke dingen, maar ik keek er al drie jaar tegenaan. De juiste plek had ik er nog niet voor gevonden, maar hij komt in het volgende project.

• Verras je jezelf dan weleens, met waar spullen terecht komen?

Ja, kijk naar de doodskop op de koets. Ik had hem achterop willen zetten in het kooitje, waar nu de vogel zit. Maar toen dacht ik: wat kan ik met de oogkassen en neusgaten? En dan komt er een slang doorheen. Geen idee waar ik dat vandaan haal. Ik loop dagelijks langs mijn spullen om te bedenken wat ik ermee kan. Zo ben ik creatief aan het improviseren.

• Zit er veel verschil tussen hoe je nu te werk gaat, in vergelijking met je eerste creatie?

De eerste creatie was een biker-rollator. Ik liep daar voor het eerst op het festival en zag een bejaard echtpaar. Die liepen in het groen als hertog en hertogin. Allebei met een rollator, waar computers ingebouwd waren. Dat vond ik geweldig. Zoiets wilde ik ook. Ik heb toen een rollator van iemand overgenomen voor een euro of drie. Die heb ik verhoogd naar een bikermodel. Lichtjes erop, mandje eraan. Na een paar weken niet scheren en met een leren pak liep ik daarachter. Dat trok veel bekijks.

Ik had toen niet gedacht dat mijn rollator-projectje deze schrikbarende vormen zou aannemen. Na de rollator kwam een trike, daarna de auto. Die vindt mijn publiek nog steeds de mooiste. Je bent dan geneigd om weer een auto te bouwen, maar dat wil ik niet. Ik vernieuw graag.

• Wanneer ben je overgestapt naar grotere projecten?

Het wordt elk jaar steeds groter. Het viel mezelf niet eens op. Iemand uit Groot-Brittannië wees me erop. Ik heb inmiddels een grote vriendenkring in de verschillende Steampunk-communities. Iemand zei: “Vergis ik me, of wordt het elk jaar groter?” Ik maak het steeds ingewikkelder, met meer detail. Ik heb aan de organisatie van Castlefest al verklapt dat het volgende project zo’n negen meter wordt. En meer zeg ik daar niet over.

Gelukkig zorgt mijn vrouw ervoor dat het bouwwerk geen kerstboom wordt. Ik blijf op een gegeven moment doorgaan. Ze bemoeit zich er in principe niet mee, maar als ze tegen het eind een bakkie komt doen, zegt ze wel: “Wordt het niet te druk?” Bij mij zit er geen rem op.

• Ga je dan na Castlefest en het corso nog verder aan een creatie?

Nee, dan is het af en wil ik het uit beeld hebben om aan het volgende project te werken. Ik zet mijn creaties dan ook te koop. Anders blijf ik eraan knutselen.

• Wat zijn de uitdagingen bij een project?

Naast de regelgeving van festivals, vooral het vervoer. Hoe krijg je de creatie daar? En wat gebeurt er als het regent of als het waait? Zijn er hobbels op de weg? Tijdens het corso moet ik onder andere denken aan de vloeistof in het reservoir op de voorkant. Dat is tien liter. Dat gaat schudden, dus dat moet vastgezet worden. Dat kan ik daar ter plekke pas doen. Er zit dus veel onderhoud op locatie. Daar is vooraf over nagedacht. Het bouwwerk moet uit elkaar kunnen en op locatie weer binnen een dag in elkaar gezet. Nog even bijwerken met verf; ik heb een hele reparatieset bij me.

Het moeilijkste zijn de details. Als je de basis hebt, wat moet er dan daarna op? Conflicteert het niet? Als je naar de koets kijkt, zit er bij de glazen buis een rooster van een schildersezel. De moeren heb ik gezaagd van multiplex, de kelk wordt vastgehouden door de steel van een schep en bovenin zit een deel van een vaatwasser en een douchesproeier. En dan pas je het nog verder aan. Volgend jaar pas ik er wel op dat ik geen fietskettingen gebruik. Dat heb ik nu drie projecten lang gedaan; tijd voor iets nieuws. Als ik tussen het publiek sta en ik hoor dat ze dat gaan herkennen, is het tijd om te vernieuwen.

• Verwijder je dan weleens details, als je publiek opmerkingen heeft?

Er mogen geen dingen van de IKEA op. Op mijn duikboot had ik een futuristische zoeker gemaakt, van een lamp die ik gevonden had. Twee weken voor Castlefest kwam iemand kijken en zei: “Mooi gemaakt van die IKEA-lamp.” Ik hield mijn mond, maar ben meteen gaan kijken of dat waar was, want ik wil niet dat duizend mensen IKEA in het project zien. Het bleek dus echt zo te zijn. Ik heb die zoeker toen net zo lang verbouwd tot niemand meer zag dat hij daar vandaan kwam.

• Zie je in alles Steampunk?

In alles zie ik fantasie. Ik maak van een trampoline een pendulekast en van daaruit verder. Ik vraag me bij alles af: “Wat kan ik er nog meer van maken?”

• Welke technieken zitten er in een project?

Lassen, timmeren, elektra, solderen. Als het echt constructief gelast moet worden, heb ik een vriend die me helpt. Veiligheid gaat wel voor. Op Castlefest gaan er mensen op het bouwwerk staan, dus er mag niets gebeuren. Ik doe daarom niets met gas. Mijn zoon is IT’er en die heeft een 3D-printer. Maar ik wil geen plastic op mijn bouwwerk. Hij kwam wel met Nixie-verlichting, dat zijn oude radio- en televisiebuizen waarin getalletjes zitten die omspringen. Daar kun je een klok van maken met ledverlichting. Daar heb ik een dashboard van gemaakt. Maar een project hoeft niet high-tech te worden.

• Vragen mensen je weleens om advies?

Jazeker. Ik zeg dan: “Maak de dingen zelf.” Kijk rond en op Pinterest en verzin dan wat. Ga oefenen. Ga bij de fietsenmaker langs of de juwelier en kijk wat voor spullen ze over hebben. Dan heb je een begin. Je kleunt weleens mis, maar leef je uit.

• Wat gebeurt er met je projecten als ze verkocht zijn?

De auto en de trike stonden in Tiel. Daar werden bruidsreportages mee gedaan. Ik kwam daar een keer en toen waren ze weg. Toen stonden ze verderop bij een sloperijmuseum, tussen oude auto’s. Uiteindelijk hoorde ik van de eigenaar dat hij er veel bekijks mee trekt. Dat streelt mijn ego. Ik kijk dus wel terug naar wat er met mijn projecten gebeurt. Mijn duikboot ligt bij recreatiepark De Vreemde Vogel in Vlaardingen, die wilde er een overzetpond van maken. Dat vind ik geweldig.

• Heb je er weleens over gedacht om naar de Castlefest Winter Edition te gaan?

Ja, wel over gedacht, maar nog niet gedaan. Ik moet er eens gaan kijken, zien wat voor nieuwe inzichten het geeft. Misschien is het leuk.

• Hoe lang zie je jezelf deze creaties nog maken?

Buiten Steampunk kun je je ook verdiepen in Dieselpunk of Atoompunk. Denk bij dat laatste aan The Jetsons. Er zijn genoeg uitdagingen en ik zie het mezelf voorlopig wel blijven doen. Ik vind het leuk om de mensen te plezieren. Het moet geen werk worden, maar het plaatje moet wel af zijn. Dan heb ik er zelf ook plezier van.

Cock Zandvliet – CoZaCrea, meer informatie:

De creaties van Cock Zandvliet vind je jaarlijks op Castlefest. Je kunt ze ook online bekijken op CoZaCrea en op Facebook. Via die laatste kanalen kun je contact opnemen met deze Steampunk-kunstenaar!

Meer interviews als met Cock Zandvliet lees je in de rubriek Interviews