Boekrecensie: De Herderskroon – Een bijzonder afscheid van Terry Pratchett

Op 67-jarige leeftijd is Brits fantasy auteur Terry Pratchett in 2015 overleden aan de gevolgen van Alzheimer. Hij liet een schat aan komisch literair werk achter, waarvan een groot deel zich afspeelt op de magische Schijfwereld (Discworld). Zijn laatste boek – De Herderskroon – is het 41^e deel in de serie en gaat over de verdere avonturen van de jonge heks Tiffanie Verweerd. In het boek wordt afscheid genomen van een belangrijk personage uit de Discworld-serie, waarmee de fictie zich spiegelt met de werkelijkheid. In alle opzichten is De Herderskroon een bitterzoet, prachtig boek.

Hoewel De Herderskroon (The Shepherd’s Crown) het 41^e deel in de Discworld-serie is, betreft het hier het vijfde boek met Tiffanie Verweerd (Tiffany Aching) in de hoofdrol. De voorgaande delen – De Vrijgemaakte Ortjes (The Wee Free Men), Een Hoed van Lucht (A Hat Full of Sky), Wintersmid (Wintersmith) en Ik Ga In Middernacht (I Shall Wear Midnight) en nu dus De Herderskroon, worden als Young Adult gelabeld. Dat is echter geheel overbodig, want buiten dat Tiffany een jonge vrouw is die haar weg in de wereld zoekt, zijn de boeken die over deze heks gaan volledig verweven met de Discworld wereld zoals we die uit rest van de serie kennen. Een serie die over het algemeen altijd zeer toegankelijk geweest is. Maar ook de wijze waarop Terry Pratchett het personage Tiffany neerzet en laat groeien is vergelijkbaar met al die andere onvergetelijke personages uit Discworld. Alle Tiffany-boeken zijn Pratchett op zijn best en zijn verplichte kost voor de fans.

DE HEKS VAN HET KRIJT

Tiffany Aching is de heks van de heuvels die bekend staan als het Krijt (the Chalk) en in De Herderskroon heeft ze het drukker dan ooit. Ze weet wat er van een heks verwacht wordt en door haar avonturen in de voorgaande delen weet ze waar haar krachten liggen en wie haar vrienden zijn. Toch blijven de taken van een heks zich opstapelen en moet Tiffany lange dagen maken om aan al haar verantwoordelijkheden te kunnen voldoen. Niet alleen moet ze het ‘gewone’ volk helpen waar ze kan, ook haar mede-heksen hebben door een treurige gebeurtenis haar hulp meer dan ooit nodig. Dan verzwakt de barrière tussen de Discworld en het Elfenland en dreigt een invasie van deze kwaadwillende sprookjeswezens. Enkel Tiffany en de stam van Fiegels – de ‘Vrije Ortjes’ – zelf een ras van sprookjeswezen met kilt en onverstaanbaar naar het Nederlands vertaald Schots accent, kunnen het tij keren. Maar waar in dit alles is er tijd voor Tiffany zelf?

ELFEN UIT DE OUDE MYTHES

De dreiging van de Elfen in De Herderskroon is gebaseerd op de oude Keltische mythen. In het Engels zijn dit ‘fairies’, wat in het Nederlands vertaalt naar feeën. Maar Pratchett gebruikt ook de benaming elves, dus Elfen past ook. Dit zijn niet de lieve wezentjes met toverstafjes en vlindervleugels, maar nare sprookjesfiguren vol kattenkwaad dat eindigt in bloed. De Elfen die baby’s stelen en meenemen het bos in. Elfen die een gevaar zijn voor de mensheid.

Tiffany en de Fiegel Gaaf Allegaar (Rob Anybody) kunnen alle hulp gebruiken die ze kunnen vinden, van de heksen Ootje Nack (Nanny Ogg), Koningin Magraat van Lankhr en Juf Teek (Miss Tick), tot Jeffrie Wartel (Geoffrey Swivel) en zijn geit Mefistofeles. Geoffrey is een jongen die zijn eigen weg gaat, los van wat zijn rijke, adellijke vader van hem wil. De Discworld verandert en in het verhaal van Geoffrey, die ook een heks wil worden, zien we een afrekening met de Britse tradities. De Herderskroon smeedt zo meerdere elementen tot een mooi, samenhangend verhaal.

DE HERDERSKROON: NAAR J.R.R. TOLKIEN

Meer dan ooit laat Terry Pratchett in De Herderskroon zichzelf zien in het personage Tiffany. Net als Frodo van J.R.R. Tolkien (In De Ban van de Ring) laat Tiffany van Pratchett zien waar een ‘klein’ mens uit een normale omgeving allemaal toe in staat is. Daarbij voel je de geschiedenis van het Krijt als tastbare aanwezigheid. Je danst mee met Esmeralda ‘Opoe’ Wedersmeer (Granny Weatherwax) en haar bijen en voelt dat ook zij belangrijk is voor de schrijver.

Ondanks het gesodemieter van de Alzheimer (zijn eigen woorden), waardoor Pratchett gebruik moest maken van redactionele hulp om zijn laatste verhalen te schrijven, merk je daar in De Herderskroon weinig van. Je proeft dat de schrijver zijn personage Tiffany door en door kent en het verhaal organisch vloeit naar het einde. Je hoort Pratchett tussen de regels door tegen je praten over ouder worden en het einde van alles, met zijn kenmerkende knipogen en kwinkslagen. Hierdoor is De Herderskroon meer dan een laatste deel in een schitterende boekenserie, het is een haast persoonlijk afscheid aan ons, de lezers. Zodat we niet verdwalen in het donker.

Titel: De Herderskroon

Auteur: Terry Pratchett

Uitgever: Boekerij

Modern Myths service: Koop De Herderskroon op Bol.com