De angst voor het onbekende werd in 1979 door regisseur Ridley Scott met Alien duidelijk voelbaar in de bioscoop. Buitenaards leven was nooit eerder zo huiveringwekkend. Drieëndertig jaar later liet Scott ons in Prometheus kennis maken met zijn visie op een andere existentiële angst. Het antwoord op de vraag: waar komen we vandaan? In Alien: Covenant wordt deze visie verder uitgewerkt. Maar als door dat antwoord de Aliens zelf aan dreiging verliezen, wordt wat mij betreft de plank mis geslagen. Een opiniërende Alien: Covenant recensie.
LET OP: dit artikel bevat spoilers voor Prometheus en Alien: Covenant
Alien gaf ons in 1979 een angstaanjagende blik op de toekomst. De vraag of er buitenaards leven bestaat werd niet beantwoord in een utopische setting met glimmende ruimteschepen van een verlichte mensheid vol idealen. In plaats daarvan kregen we een krakend, lekkend ruimtevrachtschip waar de bemanning in de kille duisternis van de ruimte moederziel alleen ontwaakt om een noodsignaal te volgen. Ze treffen een onherbergzame planeet waar een ruimteschip neergestort is, met aan boord vreemde eieren.
Bemanningslid Kane (John Hurt) wordt besprongen door een wezen uit een van de eieren en de rest is filmgeschiedenis. Terug aan boord barst een Alien uit de borstkas van Kane en slacht een voor een de rest van de bemanningsleden af. De angst voor het onbekende in al haar glorie.
Meer Aliens
In de opeenvolgende jaren zien we de buitenaardse monsters telkens terugkeren onder een andere regisseur. In 1986 regisseert James Cameron (Titanic, Avatar) Aliens, waarin een klein groepje soldaten vecht tegen een overmacht aan Aliens. David Fincher (Fight Club, Se7en) laat in 1992 hoofdrolspeelster Sigourney Weaver als Ripley in Alien 3 zonder techniek tegen een Alien vechten op een gevangenisplaneet. Tot slot kregen we 1997 in Alien: Ressurection van regisseur Jean-Pierre Jeunet (Amelie) een bloederig, komisch verhaal van een gekloonde Ripley die wederom oog in oog komt te staan met de Aliens. Al deze delen laten de mensheid zien in al haar maatschappelijke onhebbelijkheden en bedrijfsmatige hebzucht.
Alien: Covenant recensie – Prometheus: de existentiële vraag
In 2004 zet regisseur Paul W.S. Anderson (Resident Evil) met AVP: Alien vs Predator de Aliens tegenover een ander klassiek buitenaards ras: de Predators. Spektakel in plaats van diepgang. In 2012 keert Ridley Scott weer terug naar zijn buitenaardse geesteskind met Prometheus. Dit is de eerste van een serie prequels van Alien.
Hier gooit de gevierde regisseur het over een andere boeg. De angst voor het onbekende wordt uitgediept met een andere existentiële vraag: waar komen we vandaan? Wie heeft ons geschapen? Het antwoord op deze vraag is nauw verbonden met de Aliens. Al zien we de ruimtemonsters zelf nauwelijks terug in de film. Het schip Prometheus, onder leiding van commandant Meredith Vickers (Charlize Theron), is onderweg naar een planeet waar de bakermat van de mensheid zich moet bevinden. Onderzoekster Elizabeth Shaw (Noomi Rapace) heeft aanwijzingen gevonden van een eeuwenoude beschaving, die ooit op aarde moet zijn geweest. De bemanning van de Prometheus komt er al gauw achter dat die beschaving – mensachtige reuzen – allesbehalve vredelievend zijn. Een door de reuzen ontwikkeld virus heeft monsterlijk leven gecreëerd en al snel beginnen de bekende slachtpartijen.
God is ontevreden
In Prometheus zijn het dus niet de klassieke Aliens die achter de hoofdrolspelers aanzitten. In plaats daarvan wordt er een mysterieus verhaal geschetst over de oorsprong van de mensheid en de evolutie van de Aliens. Deze zijn ontstaan uit het virus om het leven te vernietigen. Toegegeven, van een eeuwenoud buitenaards ras dat ontevreden is over de mensheid, word ik behoorlijk nerveus. De scene waarin een woedende reus achter Elizabeth aan zit en zijn arm door een deur wringt om haar te grijpen staat op mijn netvlies gegrift. Het is de wetenschap dat je – net als in de eerste Alien-films – tegenover een monsterlijk buitenaards wezen staat dat enkel gericht is op jouw einde. Waar je eindigt als voedsel, als broedplaats of wordt gegrepen uit teleurstelling. Of onverschilligheid.
Het maakt Prometheus tot een spannende film, waar je nog lang over na kunt denken. Ik was behoorlijk benieuwd waar Elizabeth Shaw aan het einde van de film met androïde David (Michael Fassbender) naar toe ging om meer antwoorden te eisen van onze vermoedelijke voorvaders. Het antwoord daarop wordt nu in Alien: Covenant gegeven. Op een teleurstellende manier.
Alien: Covenant recensie – Nieuwe bemanningsleden
In Alien: Covenant maken we opnieuw kennis met een groep bemanningsleden. Ditmaal van het schip Covenant, een kolonistenschip. Dit hypermoderne schip vol futuristische apparatuur en solarzeilen ziet er prachtig uit, maar voelt minder ‘echt’ dan het olie lekkende vrachtschip uit de eerste Alien. Een solarstorm zorgt ervoor dat de bemanning vroegtijdig uit haar hyperslaap ontwaakt. Tijdens de reparatiewerkzaamheden wordt een noodsignaal opgevangen. De bemanning gaat op onderzoek uit en een bewoonbare planeet wordt ontdekt.
Commandant Oram (Billy Crudup) besluit dat de planeet verkend moet worden en een expeditie wordt op touw gezet. Al snel stuit de bemanning op het virus uit de vorige film en worden monsters geboren die al meer weg hebben van de klassieke Aliens. De eerste slachtoffers vallen en de bemanning wordt gered door David, die al jaren op de planeet vast zit. Elizabeth Shaw heeft het niet gered en al gauw blijkt David hier meer van te weten. Gaandeweg de film zien we waar de Aliens in hun huidige vorm vandaan komen. Dan moeten de hoofdrolspelers uiteraard zien te overleven.
Aliens als bijzaak
Net als in Prometheus zijn de Aliens in Alien: Covenant meer bijzaak dan hoofddreiging. Waren de ruimtereuzen in het eerste deel van deze prequel-serie de grootste dreiging, in Alien: Covenant is het juist David die je bloed doet stollen. Net zoals de Aliens in oorsprong geschapen zijn door de ruimtereuzen, is David een ‘kind’ van de mensheid. Precies zoals de goddelijke ruimtereuzen is David teleurgesteld in de mensheid en het leven zelf. Hij roeit met liefde de in zijn ogen minderwaardige levensvormen uit.
Het is een verhaallijn zoals we dat kennen uit de mythologie: de goden creëren leven, maar zijn egoïstisch en onverschillig. Ze misbruiken de mensheid en roeien ons zonder pardon uit. Of het nu Zeus is, Seth, de tien plagen van God of de Celestials uit het Marvel Universum; als de goden het willen, moeten wij boeten. Waarbij het ook vaak de schuld is van de mensheid zelf dat de goden boos zijn. Moeten we maar niet het vuur willen hebben of techniek ontwikkelen wat ons uiteindelijk zelf naar het leven staat. David is wat dat betreft vergelijkbaar met weer een andere klassieke sciencefiction filmserie: Terminator.
Wat we leren van Ridley Scott
In Prometheus en Alien: Covenant komt de dreiging dus niet zo zeer van de Aliens, zoals in de klassieke films. Wel blijkt de mensheid, zoals in elk deel, behoorlijk naïef en stom als het gaat om buitenaards leven. In Alien: Covenant is het commandant Oram die zijn kop boven een ei steekt en vervolgens een ‘facehugger’ als beloning ontvangt. Want tja, er werd toch gezegd dat die eieren volledig veilig zijn en je niets te vrezen hebt …
Het is een mooi gezicht als de klassieke Alien voor het eerst sinds jaren weer naar buiten barst. Maar de wetenschap dat ze gecreëerd zijn door anderen, haalt voor mij de spanning er vanaf. De Aliens zijn nu gemaakt om het leven uit te roeien, in plaats van ‘gewoon’ een ras dat zich ontwikkeld heeft tot de perfecte moordmachines. Het idee dat er ergens in de ruimte een levensvorm is dat vergelijkbaar is met een parasiterende wespensoort, vind ik spannender dan een doorontwikkeld virus met een kwaadaardig intellect als oorsprong.
Alien: Covenant recensie – Een lust voor het oog
Zowel Prometheus als Alien: Covenant zijn een lust voor het oog. Maar ze geven me vooral zin om de klassieke Alien-films opnieuw te bekijken. Ridley Scott leert ons echter wel dat we misschien maar beter geen antwoord kunnen krijgen op de vraag waar we vandaan komen. Over twee jaar, in 2019, zullen we zien wat de regisseur met het vervolg op Covenant nog meer voor ons in petto heeft. Een ding weten we zeker: net zoals in Alien: Covenant en al zijn voorgangers, zal niemand je in de ruimte horen schreeuwen.
Wat vond jij van Alien: Covenant? Laat het ons weten in de comments
Alien: Covenant recensie: © 2015-2024 Modern Myths – oorspronkelijk verschenen onder redactie van Karen van den Andel en Jeroen Geelhoed – Fantasize.nl
Reactie plaatsen