Vrijdag 2 februari tot en met zondag 4 februari stond De Melkweg in Amsterdam drie dagen lang in het teken van sciencefiction. Het film-, muziek- en kunstfestival Other Futures bracht schrijvers, filmers, makers en denkers van over de hele wereld samen om hun visie van de toekomst met ons te delen. Een visie met een andere blik dan die van onze Westerse cultuur. Het waren drie dagen vol interessante films, muziek, lezingen en gesprekken. Modern Myths was erbij, lees het Other Futures sfeerverslag.
Het eerste wat opviel tijdens Other Futures was de diversiteit. Niet alleen van het programma en de sprekers/kunstenaars, maar vooral ook van het publiek. Tijdens de vraaggesprekken na de presentaties werd de microfoon gebruikt door onder andere Canadezen, Italianen, Hongaren, Duitsers en Arabieren. Allemaal vaak van gemengde afkomst. Amsterdam werd zo een stukje wereldtoneel, waar je je tussen gelijkgezinden bevond. Het enige probleem? Het programma zat overvol met allerlei interessante onderdelen welke elkaar regelmatig overlapten. Zo moest je gedurende het hele festival moeilijke keuzes maken over wat je wel en niet ging bekijken. Hieronder volgt een korte impressie van de onderdelen die ik bezocht heb.
Muziek: Ezra Collective, Other Futures 2018
Nnedi Okorafor
De zaterdag werd geopend met een lezing door de Amerikaans-Afrikaanse schrijfster Nnedi Okorafor. Zij schreef titels als Lagoon, de Binti trilogie en Who Fears Death. Die laatste wordt door HBO bewerkt tot televisieserie, met George R.R. Martin (A Game of Thrones) als producent. Nnedi is begonnen met schrijven omdat ze zichzelf terug wilde zien in sciencefiction. Inclusief haar Afrikaanse roots. Ze maakt daarbij geen verschil tussen de “normale” wereld en mystiek. In Afrika loopt dat gewoon door elkaar en zij vindt het dan ook niet terecht dat boeken met die insteek magisch realisme worden genoemd. Voor haar is dat “gewoon” realisme. Ook legde ze uit waarom zij vindt dat boeken met “Afro-Futuristische” verhalen hun roots in Afrika moeten hebben en waarom zij met argusogen naar artificiële intelligentie (AI) kijkt. Die techniek wordt vooral gevoed door Westerse taal en invloeden. De insteek van waaruit AI opgebouwd wordt is niet compleet zonder taal en filosofie uit andere delen van de wereld.
Masterclass Martijn Lindeboom
De masterclass van Martijn Lindeboom, onder andere schrijver en voorzitter van de Stichting ter bevordering van het Fantastische Genre, ging over het creëren van je eigen fantasiewereld. Over de details waar je op moet letten en wat elke beslissing die je in je verhaal neemt betekent voor het verdere verloop van die fantasiewereld. Ook ging het over de vraag in hoeverre je je kunt verplaatsen in een andere cultuur. Of in een personage met een andere sekse of politieke voorkeur. Kun je als man een vrouw als hoofdpersonage nemen? Kun je als Westerse schrijver over niet-Westerse culturen schrijven?
Ben je een plunderaar? Dat is iemand die verhaalelementen uit andere culturen pakt en gebruikt waar die het nodig vindt. Of ben je een toerist? Iemand die wat rondkijkt en her en der wat gebruikt, zonder al teveel diepgang? Of ben je te gast in de andere cultuur? Dompel jij je onder en probeer je recht te doen aan dat wat je nodig hebt? Breng je vervolgens die diversiteit naar voren om je lezer er deel van uit te laten maken of probeer je jouw meningen en overtuigingen te prediken? Allemaal bijzonder interessante zaken. En zeker iets waar je als schrijver rekening mee moet houden.
Basma Abdel Aziz en Daniel Jose Older
De Zuid-Amerikaanse schrijver Daniel José Older en de Egyptische schrijfster Basma Abdel Aziz werden tijdens het vraaggesprek Rebellion and criticism in science fiction geïnterviewd over hun werk. Inclusief de obstakels die ze daarvoor moesten overwinnen. Older is bekend van onder andere zijn boek Shadowshaper. Dat verhaal gaat over graffiti artiesten die hun werk tot leven laten komen met behulp van geesten van hun voorouders. Net als Nnedi Okorafor begon Older te schrijven omdat hij zijn afkomst niet terugzag in populaire sciencefiction.
Basma Abdel Aziz begon te schrijven na de Arabische lente. Haar bekendste boek is The Queue. Dat verhaal gaat over een maatschappij waar iedereen netjes op zijn plek in de rij wacht, om nergens uit te komen. Zij vertelde over het leven in Egypte en wat haar ertoe aanzet om te schrijven. En ook waarom de poort naar een ander leven, waarvoor iedereen in de rij staat, gesloten blijf. Wat is er op persoonlijk gebied voor nodig om die poort te openen? Het ging over heldenverering in de Arabische cultuur en hoe dat mensen tegenhoudt zelf iets na te streven. Beide schrijvers hopen met hun verhalen mensen te troosten en te helen. Op die manier willen ze iets van verandering in de wereld op gang brengen.
Tevens ging het over de strijd om een hoofdpersoon met getinte huid op de omslag van je boek te krijgen. En welke maatschappelijke problemen je als schrijver niet uit de weg mag gaan. Zo zal er na de zombie apocalyps nog altijd racisme in de wereld zijn. Zaken die je als schrijver ook niet uit het oog mag verliezen.
Other Futures sfeerverslag – Ezra Collective
Het Other Futures festival werd muzikaal omlijst met diverse bands, waarvan sommige korte optredens tijdens het festival zelf verzorgden en andere artiesten tot het ochtendgloren in de Sugarfactory optraden. Het ‘Ezra Collective’ stond op zaterdag om 17:45 op het podium en trokken een blik spektakel open dat bestond uit Afro Beat, hip-hop, reggae en jazz. De jonge muzikanten vulden elkaar prachtig aan, met als hoogtepunten de drums, de trompet en de saxofoon. Als je nog niet voldoende in andere sferen was door de beelden en de mensen om je heen, bracht de muziek je wel in de stemming.
Baloji
Ook de Congolees-Belgische artiest Baloji liet nieuw werk zien op het festival. Van deze muzikant/regisseur zagen we de korte film Finding Stanley, over de ontdekkingsreiziger/journalist Henry Morton Stanley die de Belgische koning Leopold II hielp de Congo te koloniseren. Baloji toonde daarbij zijn nieuwe project The Kaniama Show, een fictieve Afrikaanse talkshow waarin de Afrikaanse politiek scherp en komisch neergezet wordt, terwijl het ook ons als personen op de hak neemt, met de drang naar aandacht en erkenning op social media.
Other Futures sfeerverslag – Cleverman
In de bioscoop van de Melkweg werd de pilot van de Australische sciencefictionserie Cleverman vertoond. Het verhaal speelt zich af in de toekomst, waar de Australische overheid een ghetto heeft afgebakend voor de zogeheten ‘hairies’, een aboriginal-achtige bevolkingsgroep met overdadig lichaamshaar en een krachtiger gestel dan de ‘normale’ mens. Dan is er de Cleverman, een mysticus welke over verschillende magische eigenschappen beschikt en zich bekommert om Australië en al haar inwoners. De krachten van de Cleverman gaan over naar hoofdpersonage Koen West (Hunter Page-Lochard), die worstelt met zijn eigen plek in het leven. De pilot zag er prachtig uit en bevatte genoeg haakjes om je in de serie als totaal te interesseren. Tijdens de derde dag van het festival was er een vraaggesprek met de Australische regisseur van Cleverman, Wayne Blair.
Wanuri Kahiu: Pumzi
Op zondag werd tijdens Other Futures de film Pumzi uit 2009 vertoond, van regisseuse Wanuri Kahiu. Het was een prachtig gemaakte Afrikaanse sciencefictionfilm over een toekomst waarin er na Wereldoorlog III een gebrek is aan water en de natuur volledig is weggevaagd. Dan krijgt een onderzoekster van het Virtuele Natuur Museum een mysterieus potje aarde, dat geen enkel spoor van radioactieve straling bevat. Tegen de wens van de overheid in gaat ze op zoek naar de oorsprong van de grond, in de hoop een sprankje natuur terug te vinden.
Het vraaggesprek was het laatste interview dat Wanuri Kahiu geeft over Pumzi, gezien zij zich wil focussen op haar nieuwe projecten. Het was een bijzonder gesprek over de filosofie en invloeden van de regisseuse, die zich druk maakt om onze consumptiemaatschappij, waarin het produceren van een plastic waterflesje meer water kost dan de hoeveelheid water die in het flesje zelf kan. Het ging over het belang van dromen, het verschil tussen de seksen en hoe we de natuur moeten verzorgen als mensheid.
Jean-Pierre Bekolo: Naked Reality
De film Naked Reality van regisseur Jean-Pierre Bekolo uit Kameroen was een stilistische zwart-wit film waarin de filmmaker met bijzonder camerawerk en minimale decors beelden opriep van een toekomst waarin mensen elkaar nodig hebben om energie te schenken. De film is een kunstwerk over het zoeken naar de eigen identiteit in een wereld waarin steden zich zo uitgebreid hebben, dat er één grote stedelijke omgeving ontstaat. Na afloop kon het publiek vragen stellen aan Bekolo en ging het over zijn keuzes in beeld en muziek.
Art: Airich
Naast de films, de optredens en de vraaggesprekken kon je tijdens Other Futures ook kijken naar werk van kunstenaars als AiRich, Larissa Sansour en Søren Lind. Prachtige foto’s, voorwerpen, video’s en concepten lieten een visie op de samenleving en toekomst zien waarin futurisme en Afropunk net zoveel interessants te bieden hebben als de Westerse concepten waar we aan gewend zijn.
Other Futures sfeerverslag: De ander
Een rode draad in Other Futures was ‘de ander’. De andere kijk op dingen, de andere toekomst die we zouden kunnen realiseren, de andere filosofie van een andere cultuur. Met tegelijkertijd de boodschap dat al dat andere samen kan bestaan en samen een beter geheel maakt. Meer divers, meer gedurfd. Zaken die langzamerhand steeds een grotere rol gaan spelen in literatuur, film en muziek, nu de wereld steeds groter wordt door bijvoorbeeld Spotify en Netflix. Ik sprak met Nnedi Okorafor bijvoorbeeld over Black Panther, die binnenkort in de bioscoop draait. Het interview vind je hier. Diversiteit en een blik op de Afrikaanse cultuur wordt in die grote Hollywoodproductie ook naar voren gebracht. Other Futures is een festival wat op het juiste moment georganiseerd is. Het was een duizelingwekkende reis in een culturele toekomst, waar we met zijn allen aan verder kunnen werken.
De reis naar andere toekomsten wordt voorgezet op de website van Other Futures.
Lees ook het Modern Myths-interview met artistiek directeur Brigitte van der Sande over Other Futures:
Reactie plaatsen