De Komeet recensie – Diversiteit en inclusiviteit in één verhalenbundel

Sciencefiction is bij uitstek de mogelijkheid om nieuwe ideeën te verkennen en werelden te bouwen waarin het anders gaat dan in onze eigen werkelijkheid. Zo bezoeken we andere planeten, kijken hoe a.i. onze levens kan veranderen en schatten we in of de mensheid überhaupt kan overleven. Al in 1920 vroeg auteur W.E.B. Du Bois zich af of segregatie zou verdwijnen in een post-apocalyptische samenleving. Zijn korte verhaal The Comet is als basis gebruikt voor de Nederlandstalige gelijknamige verhalenbundel De Komeet. Lees in onze De Komeet recensie hoe dit bijzondere speculatieve verhalen oplevert van verschillende Nederlandse schrijvers met buitenlandse roots. 

Segregatie in een post-apocalyptische samenleving

De verhalenbundel opent ook met het korte verhaal van Du Bois uit 1920 en vertelt over een gebeurtenis in New York nadat een komeet langs de aarde scheerde en giftige gassen in onze atmosfeer achterliet. Een donkere boodschapper van de bank – Jim Davis – was in de kluis toen het gebeurde en vindt de stad leeg en verlaten. In dit post-apocalyptische landschap lijkt hij de enige overlevende, tot hij een blanke vrouw ontmoet. Ze zijn op elkaar aangewezen en leren elkaar kennen als persoon, zodat de segregatie uit die tijd doorbroken wordt.

Helaas wordt het pijnlijk duidelijk dat zonder zo’n wereldschokkende gebeurtenis racisme niet zomaar verdwijnt en – zoals we weten – speelt het in onze huidige samenleving helaas nog altijd een rol. Maar zal dat in de toekomst ook nog zo zijn? In de korte verhalen van De Komeet geven uiteenlopende auteurs daar een antwoord op. Met het verhaal van Du Bois als inspiratie.

De Komeet recensie – Leven als een torpedo

Zo is het eerste verhaal na de klassieker van Du Bois geschreven door de Surinaamse Chris Polanen: Under Water Surveiller. Hierin beland je in een toekomst waarin het mogelijk is om je bewustzijn in een machine over te brengen om zo – na de dood van je lichaam – nog langer op de wereld te zijn. Maxwell heeft hiervoor gekozen en werkt als “Onder Water Surveillant” in een rivier. Zijn torpedo-achtige machinelichaam heeft hij na lange tijd geaccepteerd, maar echt leven kun je het niet noemen.

Zijn troosteloze bestaan neemt een wending als hij bij de zee een andere UWS ontmoet. Deze persoon is een vrouw en eveneens eenzaam. Er ontstaat een hechte band, maar kan je als mens wel leven als machine? Under Water Suveiller behandelt de grote vragen over leven en dood en deed me denken aan de Bobiversum-serie van Dennis E. Taylor, waarin het bewustzijn van een IT’er voortleeft als een ruimteschip. De schrijfstijl van Chris Polanen laat je prachtig meeleven met de twijfels en gedachten van Maxwell.

Tweestrijd in plantvorm

De Hymne van de overlevers van de Filipijnse Rochita Loenen-Ruiz is daarna ook een sciencefictionverhaal waarin je je moet inleven in hoe andere levensvormen zouden bestaan. We gaan naar Avikande en leren Fijra kennen, een wezen dat haar wereld heeft moeten ontvluchten om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Later wordt ze opnieuw geconfronteerd met de Welah Asih, het ras dat haar onrecht heeft aangedaan. Kan Fijra vrede sluiten met de Welah Asih omwille van haar kinderen en de mogelijkheid op een nieuwe, vreedzame samenleving? Of kan ze haar woede en verdriet om het haar aangedane onrecht nooit meer laten varen?

Niet alleen voel je de tweestrijd van Fijra, die alles verloren heeft en weer een nieuw leven moet opbouwen, het is ook wonderlijk hoe je meeleeft met haar. Fijra is namelijk een plantaardige levensvorm die zaailingen verzorgt om haar soort in stand te houden. Dit sciencefiction idee komt wonderlijk tot leven door de gedetailleerde manier waarop Loenen-Ruiz haar wereld beschrijft. Er is een diepe voorgeschiedenis in het verhaal verweven dat afkomstig is uit andere verhalen van haar hand. Zo word je moeiteloos ondergedompeld in een totaal andere wereld. Zowel Loenen-Ruiz als Polanen lazen uit hun verhaal voor tijdens het Novio Magica 2023 festival in Nijmegen als onderdeel van de boektournee van de bundel.

De Komeet recensie – Terug naar COVID-19

In Achter het schild van Dido Michielsen moet een moeder alles op alles zetten om weer bij haar dochtertje te komen die thuis is onder de hoede van haar buurmeisje. De moeder was twee uurtjes vertrokken om een affaire te beleven elders in de stad, maar moet dat duur bekopen. Er doet namelijk een virus de ronde die enkel bestreden kan worden door stadsdelen met een krachtveld te omhullen en de zo geïsoleerde buurtbewoners een preparaat toe te dienen via verneveling. Niet alleen kan niemand in zo’n situatie door het krachtveld breken, het is ook niet duidelijk of het preparaat wel zo gezond is voor kinderen. Hoe ver wil de moeder gaan om thuis te komen en kan ze de stemmen van haar Indische voormoeders te hulp roepen?

Dit korte verhaal van Michielsen laat duidelijk zien in welke periode De Komeet is geschreven. Er zijn meer korte verhalen in de bundel die teruggrijpen op de maatschappelijke kwesties die speelden toen onze samenleving met COVID-19, het coronavirus, te maken had. Hoewel Achter het schild spannend is en je hoopt dat de moeder het haalt, ligt corona voor mij persoonlijk nog te vers in het geheugen om er nu al zonder boze gevoelens over te kunnen lezen en na te denken. Zeker gezien het op de achtergrond nog steeds een rol speelt in besluitvorming over de toekomst.

De wolf, #metoo en Groningen

Roderick Leeuwenhart komt met een actuele kwestie waar ik wel met plezier over kan lezen: de wolf in Nederland. De discussie over hoe we samen kunnen leven met dit wilde dier – en of dat überhaupt kan en nodig is – is in volle gang. Leeuwenhart beantwoordt de vraag met een sciencefiction blik en synthetische intelligentie in het ondergrondse schimmelnetwerk van de Veluwe. Op die manier krijgt de wolf zelf ook een stem in het geheel.

Het verhaal De tijdlus van de Indische/Surinaamse Shantie Singh maakt indruk omdat het over misbruik gaat en hoe therapie in de toekomst ingezet kan worden voor zowel slachtoffer als dader. Een klein stukje #metoo is dus ook in deze bundel verweven. De dans van de kiezelwieren van schrijver weegbree is, net als Hymne van de overlevers, een bijzondere kijk op andersoortig leven. Samenstellers van de bundel Vamba Sherif en Martijn Lindeboom zelf schreven Gloed van de wederhelften, het laatste korte verhaal in dit boek. Hierin speelt de thuisstad van Lindeboom – Groningen – ook een rol. Voor mij herkenbaar, gezien ik zelf uit de provincie Groningen kom en in de stad heb gewoond.

De Komeet recensie – Verrijking door diversiteit

In het nawoord vertelt Lindeboom over diversiteit in sciencefiction en waarom hij Vamba Sherif opzocht om de bundel te realiseren. De auteurs hadden elkaar ontmoet op het Other Futures Festival in 2018, waar ik zelf ook aanwezig was. Achter de link vind je mijn reportage van het festival, waar ook ik in aanraking kwam met andere toekomstvisies van makers met niet-westerse achtergronden. En net zoals Other Futures je verrijkte, verrijken de korte verhalen in De Komeet je eveneens.

Zoals je hebt kunnen lezen in deze De Komeet recensie is die verrijking niet enkel afkomstig van de onderhoudende toekomstverhalen en creatieve werelden in de verhalen, maar ook van de personages die anders denken en handelen dan je als (blanke) Nederlandse lezer wellicht zelf zou doen of gewend bent. Ondanks het centrale thema rond het verhaal van Du Bois is de bundel zeer divers, meer nog dan bijvoorbeeld de klimaatbundel Voorbij de storm, samengesteld door Johan Klein Haneveld. Je moet er bij elk verhaal dus wel steeds even inkomen, maar hou je juist van diversiteit – en in dit geval inclusiviteit – dan is De Komeet een fijne bundel om jezelf te trakteren op nieuwe indrukken en gedachten.

De Komeet is nu verkrijgbaar in de boekwinkel.

Titel: De Komeet
Auteurs: Chris Polanen, Rochita Loenen-Ruiz, Roderick Leeuwenhart, Shantie Singh e.a.
Uitgever: De Geus
ISBN: 978-90-445-4623-1

Modern Myths Shop

Lees meer Modern Myths recensies!

De Komeet recensie: © 2023-2024 Modern Myths