Victory City recensie – Een wereldgeschiedenis aan verhalen

Toen er onlangs alsnog een aanslag gepleegd werd op de gelauwerde schrijver Salman Rushdie, besloot ik zijn nieuwste boek – Victory City – aan te schaffen. Gelukkig was ik snel jarig en kreeg ik hem cadeau. Je kunt me geen groter plezier doen dan me te verrassen met een boek of strip en als het dan ook nog een verhaal als dit is, ben ik eeuwig dankbaar. Victory City is een verhaal over de opkomst en ondergang van de fictieve stad Bisnaga, maar is nog zoveel meer. Lees in onze Victory City recensie hoe de lotgevallen van deze stad en de stichter ervan – Pampa Kampana – ook een prachtige vertelling van onze wereldgeschiedenis is. Inclusief alle wonderen en tragedies die daarbij horen…

Onze geschiedenis is gebaseerd op verhalen. Verhalen over wat geweest is, wie wat betekend heeft en welke tragedies er hebben plaatsgevonden. Hoe verder terug die verhalen gaan, hoe meer wetenschappelijke feiten afgewisseld worden met mythes, legendes en gissingen. De waarheid gaat soms verloren of wordt geschreven door overwinnaars en overlevenden van oorlogen, rampen en andere wereldveranderende gebeurtenissen.

Verhalen zijn dan ook belangrijk en helpen ons een beeld te vormen van wat geweest is en wat we anders moeten doen. In al die verhalen uit onze wereldgeschiedenis zijn mooie, indrukwekkende gebeurtenissen te vinden, maar ook veel verschrikkelijke zaken die zich keer op keer herhalen.

Koop Victory City

De Jayaparajaya

Neem bijvoorbeeld de grote rijken uit het verleden, zoals die van de Azteken, de Romeinen of de Egyptenaren. Stuk voor stuk kennen we verhalen over de opkomst, de hoogtepunten en uiteindelijk de val van deze volkeren die grootse maatschappijen bouwden. Maatschappijen die ook allemaal weer verdwenen zijn.

In Victory City beschrijft auteur Salman Rushdie de opkomst en ondergang van zo’n rijk. In dit geval die van het fictieve Bisnaga, een stad die op mythische wijze vorm krijgt, hoogte- en dieptepunten kent om uiteindelijk ten onder te gaan en weer in de geschiedenis te verdwijnen. Tot eeuwen later een episch gedicht – de Jayaparajaya – in een kleien pot wordt gevonden. Het is geschreven door Pampa Kampana, de twee-honderd-en-zevenveertig jaar oude, blinde dichter, profeet en verrichter van wonderen.

Victory City recensie – De legende van Pampa Kampana

Het verhaal van de mythische stad Bisnaga is ook het verhaal van Pampa Kampana zelf. Als jong meisje verliest ze in de 14^e eeuw in het zuiden van wat we nu India noemen, haar moeder op traumatische wijze. Voordat ze goed en wel kan rouwen om dat verlies, manifesteert de godin Pampa zich in haar lichaam. Pampa Kampana spreekt ineens met de stem van de godin, een stem zo oud als de tijd zelf.

De komst van een machtige stad wordt aan haar geopenbaard, een wereldwonder dat twee eeuwen zal bestaan. Pampa Kampana krijgt de opdracht die stad tot leven te brengen, te beschermen en ervoor te zorgen dat vrouwen er goed behandeld worden. Maar Pampa Kampana zal er wel een zware prijs voor moeten betalen.

Een goddelijke opdracht

Een goddelijke opdracht leg je natuurlijk niet naast je neer en Pampa Kampana gaat aan de slag. Ze ontmoet Vidyasagar, een geestelijke die haar onder zijn hoede neemt (en misbruikt) en de broers Sangama. Deze koeherders – Hukka de knappe oudste en Bukka de jongere bezige bij – krijgen van Pampa Kampana een zak magische zaadjes. Op de plek waar zij de zaadjes planten, begint de stad Bisnaga te groeien.

Terwijl de broers verwonderd toekijken terwijl de hele stad vorm krijgt, begint Pampa Kampana aan haar taak: leven blazen in de ongevormde inwoners van de nieuwe stad. Zij fluistert elke man, vrouw en kind een persoonlijke geschiedenis in de oren: waar ze vandaan komen, wie ze zijn en wat hun dromen worden. Zo krijgt zowel de stad als haar inwoners een geschiedenis waarop voortgebouwd kan worden; wortels waarmee Bisnaga gevestigd wordt.

Victory City recensie – Opkomst en ondergang in vier delen

Maar, net zoals bij elke vertelling, gaat een verhaal een eigen leven leiden. Nu de stad en haar inwoners een identiteit hebben, komen ook de wensen, werkzaamheden en ruzies. Niet alleen intern, maar ook van buitenaf. De andere koninkrijken in het land hebben ineens te maken met een nieuwe speler in het veld en ook uit het buitenland komen mensen om te handelen, overeenkomsten te sluiten en oorlog te voeren.

Hukka, de oudste Sangama broer, wordt de eerste koning van Bisnaga. Hij neemt Pampa Kampana tot vrouw en zo begint de eerste periode van het koninkrijk Bisnaga. In Victory City lees je vervolgens in vier delen – “Geboorte”, “Verbanning”, “Glorie” en “De Val” – hoe Bisnaga steeds rijker en machtiger wordt, hoe religie er een plek krijgt en vrouwen er onderdrukt worden. Maar ook hoe er een Gouden Eeuw komt en weer verdwijnt en hoe de stad uiteindelijk ten onder gaat aan hebzucht, overmoed en misrekeningen. En oude mannen met een kleine blaas.

De wereld wordt een spiegel voorgehouden

Terwijl hij de geschiedenis en mystiek van Bisnaga vertelt, houdt Salman Rushdie de wereld ook een spiegel voor. De historie van Bisnaga is ook de geschiedenis van onze wereld zelf, met niet alleen elementen uit de mythes en overlevering uit India, maar ook verhalen en sprookjes die in Europa, Amerika, China en andere continenten hebben plaatsgevonden. Victory City is eigenlijk een verhaal over de mensheid zelf.

Zo moet Pampa Kampana in deel twee – “Verbanning” – samen met haar dochters vluchten voor religieuze onderdrukking gebaseerd op de persoon Vidyasagar. Ze vinden onderdak in het legendarische “Bos der Vrouwen”, waar verschillende bruine en groene apen wonen. Er wordt echter ook gefluisterd van witte apen. Deze witte apen zouden roofzuchtig en niet te vertrouwen zijn en uit zijn op de macht in het bos. Uiteindelijk duurt het honderd-en-tweeëndertig jaar voor Pampa Kampana zich weer in Bisnaga vertoont.

Victory City recensie – Literatuur met een fantastisch tintje

Victory City is, zoals de meeste boeken van Salman Rushdie, literatuur met een fantastisch tintje. Net zoals in zijn De Duivelsverzen is een mythische, bovennatuurlijke gebeurtenis de aanleiding voor het verhaal. Het is vervolgens aan de personages in het boek om met deze gebeurtenis om te gaan, want het goddelijk ingrijpen keert niet terug.

Met Victory City kan ik meer dan met De Duivelsverzen. In dit nieuwe boek passeren bekende verhalen uit de geschiedenis de revue en worden herkenbare mythische personages als Hanuman, Shiva en Krishna aangehaald. Ook andere fabels worden verteld en er zijn bovennatuurlijke zwaardkunstenaars zoals je ze kent uit bijvoorbeeld Crouching Tiger Hidden Dragon.

Een meesterverteller op zijn hoogtepunt

Dit alles trekt aan je voorbij door middel van het rijke, humoristische taalgebruik van meesterverteller Rushdie. Al in het begin van het boek proef je heerlijke volzinnen als “Deze tweederangs raya had net genoeg tijd op zijn derderangs troon om een vierderangs vesting te bouwen aan de oever van de Pampa rivier, er een vijfderangs tempel in te zetten en een aantal grandioze inscripties in een rotsachtige heuvel te kerven, voordat het leger uit het noorden naar het zuiden kwam om met hem af te rekenen”. Pagina voor pagina is het genieten van dit soort prachtige zinsopbouw en inventief woordgebruik.

Zelfs de meest gruwelijke geschiedenissen krijgen zo iets luisterrijks. Want hoewel Pampa Kampana de stichter van Bisnaga is, wordt ze niet altijd geloofd. En de machtigste koningen zijn ook vaak de grootste idioten. Als je iets belangrijks uit dit boek haalt, is het wel dat er altijd één constante is in de wereldgeschiedenis: de menselijke dwaasheid en al het pracht en onheil dat wij voortbrengen.

Victory City recensie – Een verhaal om te omarmen

Victory City is een boek waar je van moet genieten. Het bevat de woorden van een meesterverteller op het hoogtepunt van zijn kunnen, met alles waar hij zich zijn hele leven mee bezig heeft gehouden. Achterin het boek vind je een mooie lijst van alle werken die Rushdie gebruikt heeft om Victory City te schrijven. Zoals gezegd krijg je in dit bijna 350 pagina’s tellend verhaal een prachtige samenvatting van onze wereldhistorie. Helaas krijgen de laatste lotgevallen van Pampa Kampana, door de aanslag die onlangs op Rushdie werd gepleegd, ook nog iets wrangs.

Maar het is ook zeker een boek om nog eens te herlezen. Als je de gehele op- en ondergang van Bisnaga hebt meegemaakt, is er nog voldoende om over na te denken en te duiden. Vraagstukken over religie, mythes, kolonisatie, oorlog, vrede en macht; het houdt ons vandaag de dag ook nog steeds bezig. Daarbij laat Rushdie ook zien hoe de positie van de vrouw door de geschiedenis heen vol kwellingen en onrecht zit. Uiteindelijk is de ondergang van Bisnaga natuurlijk bitter en vraag je je af wanneer onze huidige maatschappij in de vergetelheid zal raken. Voor er weer iets nieuws groeit, tot bloei komt en weer vergaat. Victory City is een boek om van te genieten, te omarmen en lang over na te denken. Net als onze wereldgeschiedenis zelf…

Victory City is nu verkrijgbaar in de boekwinkel.

Titel: Victory City
Auteur: Salman Rushdie
Uitgever: Jonathan Cape
ISBN:  978-17-873-3345-1

Modern Myths Shop

Lees meer Modern Myths recensies!