Dune 4K UHD recensie – De epische reis naar een nieuwe versie

Als je interesse hebt in filmgeschiedenis, is Dune een opmerkelijk onderwerp. De epische sciencefictionserie van auteur Frank Herbert werd als onverfilmbaar gezien. Toch hebben bekende filmmakers als Alejandro Jodorowsky, Ridley Scott en David Lynch zich er aan gewaagd. Na jaren is het regisseur Denis Villeneuve die de planeet Arrakis nieuw leven inblaast. André is liefhebber van zowel filmgeschiedenis als Dune. Lees daarom in zijn Dune 4K UHD recensie over de eveneens epische reis naar deze nieuwe versie!

Dune van Denis Villeneuve zelf op blu-ray of dvd hebben? Doe dan mee met onze Dune winactie.

Dune is een van de grote werken in de sciencefiction. Auteur Arthur C. Clarke (2001: A Space Odyssey) vergeleek het epos met The Lord of the Rings. Het is geschreven door Frank Herbert en werd uitgegeven in 1965. Het was dusdanig succesvol dat Herbert zich volledig toe kon leggen op schrijven. Dit resulteerde uiteindelijk in vijf vervolgen. Na zijn dood zette zijn zoon Brian zijn werk voort en breidde het toen al imposante universum nog verder uit.

Uiteraard kan na zo’n succes een verfilming niet lang uitblijven. Maar Dune werd onverfilmbaar geacht. Niet alleen was het grote aantal personages en subplots al moeilijk, ook de bloedhete planeet, met enkel woestenij en wormen zo groot als landingsbanen, maakte het er niet makkelijker op.

Koop Dune op 4K UHD

Een ambitieus filmproject

Uiteindelijk werden de filmrechten opgepikt door een groep investeerders die Alejandro Jodorowsky als regisseur aantrokken. De Chileens-Franse regisseur had net naam gemaakt met zijn films El Topo en The Holy Mountain. Ben je niet bekend met zijn werk; het betreffen films doorspekt met symboliek en een surrealisme waarin hij mystiek en religieuze provocatie gebruikt om zijn boodschap over te brengen.

De film die hij voor zich zag, werd al snel een gigantisch project dat tussen de 10 en 14 uur zou moeten duren. Jodorowsky benaderde namen als Orson Welles (die hij lokte met de chef van zijn favoriete Michelin-sterrenrestaurant) en Salvador Dali (die 100.000 dollar per uur vroeg, waar Jodorowsky mee akkoord ging. Dali zou overigens maar een paar minuten zelf in beeld zijn, waarna een pop in zijn gelijkenis gemaakt zou worden om het riante salaris verder te omzeilen). Ook vroeg hij Mick Jagger, Udo Kier en David Carradine die allemaal graag mee wilden doen aan het project.

Dune 4K UHD recensie – Meest invloedrijke film die nooit gemaakt is

Jodorowsy zorgde verder voor kunstenaars H.R. Giger (Alien), Chris Foss en Jean Giraud (ook bekend als Moebius) die verantwoordelijk waren voor de set design. Tot slot nam Dan O’Bannon de special effects voor zijn rekening. De film werd echter nooit gemaakt, voornamelijk omdat geen studio zich geroepen voelde dit ambitieuze project te financieren.

Toch krijgt het project ook wel de titel “meest invloedrijke film die nooit gemaakt is”, omdat veel van de designs later zijn gebruikt in films als Flash Gordon, Blade Runner en The Fifth Element. Ook kwamen veel crewleden elkaar hier voor het eerst tegen. Wellicht waren films als Alien er anders nooit geweest. Dan O’Bannon bedacht het verhaal voor die film namelijk toen hij berooid en dakloos achter bleef na het klappen van Dune. Op wat computerwerk aan een kleine film genaamd Star Wars na, had hij verder weinig tot geen werk en legde hij zich toe op het schrijven.

Koop Jodorowsky's Dune

Uiteindelijk werkten hij, Foss en Giraud samen aan Alien, met designs van een zekere H.R. Giger. Dit verhaal is zo interessant dat er zelfs een documentaire over is gemaakt: Jodorowsky’s Dune. Ik kan hem iedereen aanraden.

Ridley Scott heeft geen geduld

Producent Dino De Laurentiis pikte de rechten op na het klappen van het eerste Dune-project en liet Frank Herbert een nieuw script schrijven. Met 175 pagina’s zou deze film ongeveer drie uur moeten duren en De Laurentiis trok Ridley Scott (Alien) aan om de film te regisseren. Na wat herschrijven zouden het twee films moeten worden om het verhaal goed tot zijn recht te laten komen.

Het pre-productie proces duurde echter zo lang, dat Scott er voor koos om Blade Runner te gaan draaien. En weer bleef het project stuurloos achter. De dochter van Dino – Raffaella – drong er bij haar vader op aan om de relatief nieuwe filmmaker David Lynch (Twin Peaks) te kiezen, nadat ze zijn The Elephant Man had gezien.

David Lynch moet knippen

Lynch had ondertussen verschillende aanbiedingen gekregen, waaronder Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi. Uiteindelijk koos hij voor Dune. Na te hebben gewerkt aan tenminste tien verschillende scripts, koos ook hij er voor om het verhaal in twee films te verdelen. Maar helaas moest alles uiteindelijk toch in één film gebeuren.

Na een met rampen geteisterde filmperiode in Mexico, duurde de ruwe versie van Dune zo’n vier uur. De uiteindelijke visie van Lynch klokte net geen drie uur. Maar de studio verwachte een meer standaard speeltijd van twee uur, waardoor de film vaker per dag kon draaien. En op die manier dus meer op zou leveren voor de 40 miljoen die was geïnvesteerd. Uiteindelijk nam de studio de montage over en bleef er “slechts” een goede twee uur en een kwartier over…

Denis Villeneuve doet een nieuwe poging

Dit deed het tempo en het verhaal geen goed. Na de eerste negatieve geluiden nam Lynch afstand van de film. Toch is zijn Dune, ondanks enkele problemen, geen slechte film. De set design is fantastisch en de special effects zien er toch indrukwekkend uit. Alleen al de manier waarop de “space navigators” in beeld worden gebracht is fantastisch.

Het is spijtig dat de inmenging van de studio de film van Lynch gehaast en te compact aan doet voelen. Dit terwijl het verhaal van Frank Herbert juist groots en episch is. Maar nu is er dan een nieuwe poging van regisseur Denis Villeneuve (Arrival, Blade Runner 2049) om het boek tot leven te brengen. Ditmaal komt de film wel in twee delen. Maar kan Villeneuve zich staande houden na de eerdere, visueel sterke, pogingen?

Dune 4K UHD recensie – De verre toekomst van de mens

In Dune maak je kennis met het Huis Atreides, een van de families die een leengoed hebben gekregen van de Padishah keizer van het gehele universum: Shaddam IV van Huis Corrino. In het verhaal is de mensheid namelijk teruggevallen op een feodaal systeem. Dit kwam na een periode van slavernij door de robots en artificiële intelligentie waar de mensen zolang op vertrouwden.

Een kruistocht tegen alle kunstmatige intelligentie en robots zorgde ervoor dat alle techniek die daar ook maar een beetje op leek is vernietigd en verboden werd. Hierdoor werd het reizen door de ruimte erg lastig en kwam het “Space Guild” tot stand. Met behulp van super geëvolueerde mensen werden ruimtereizen weer mogelijk. Deze “Space Navigators” konden namelijk met behulp van “spice” het ruimte-tijd continuüm vouwen en zo lange afstandsruimtereizen weer mogelijk maken.

Planeetje wissel

Deze spice is dus het duurste en belangrijkste stofje in het gehele universum. Het is echter alleen te vinden op de woestijnplaneet Arrakis, ook bekend als Dune. Maar de thuisplaneet van Huis Atreides is Caladan, een planeet met veel regen, water en groene bossen. Hertog Leto Atreides (Oscar Isaac (Moon Knight, Star Wars: Episode VII – The Force Awakens)) krijgt het bevel van de keizer deze wereld, welke ze de afgelopen 10.000 jaar thuis hebben mogen noemen, op te geven en de spice-productie op Arrakis over te nemen van Huis Harkonnen.

De Harkonnens hebben de afgelopen 80 jaar op Arrakis gezeten en zijn hierdoor rijker geworden dan de keizer. Dit is al een doorn in zijn alziende oog, maar als ook Huis Atreides steeds meer bijval krijgt van de andere Huizen, voelt de keizer dit als een bedreiging. Nu hebben de Harkonnens en Atreides een langlopende vete, waardoor de beslissing van de keizer volledig om politieke redenen lijkt te gebeuren.

Dune 4K UHD recensie – De Bene Gesserit

Toch gaat hertog Leto met zijn concubine Jessica (Rebecca Ferguson (The Greatest Showman)) en zoon Paul (Timothée Chalamet (Interstellar)) naar de zandplaneet om Baron Harkonnen (Stellan Skarsgård (The Man Who Killed Don Quixote)) af te lossen. Jessica is ook een “Bene Gesserit”; ze behoort tot een sekte religieuze vrouwen met een geheime agenda. De buitenwereld denkt dat deze vrouwen belangrijke leiders adviseren, maar eigenlijk zijn ze door een nauwkeurig opgezet fokprogramma bezig de “Kwisatz Haderach” ter wereld te brengen; de redding van de mensheid.

De Bene Gesserit zijn overigens niet zomaar nonnen. Ze hebben de volledige controle over hun spieren en bewustzijn. Hierdoor kunnen ze de precieze chemische samenstelling van hun eten achterhalen door te proeven, gif in hun lichaam neutraliseren en “De Stem” gebruiken. Dat laatste houdt in dat mensen die hier ontvankelijk voor zijn, uitvoeren wat hun gevraagd wordt. Iets wat George Lucas ook voor zijn Jedi gebruikte, evenals hun vechtkunst die bijzonder formidabel is in hand-tot-hand gevechten.

Wie is de Kwisatz Haderach?

Jessica heeft tegen de wil van haar orde in een mannelijke erfgenaam geschonken aan Leto. Zij denkt dat Paul de Kwisatz Hadderach is. Ze onderwijst hem dan ook in de leer van de Bene Gesserit. En eenmaal aangekomen op Arrakis begint het politieke spelletje.

Natuurlijk bevat Dune nog veel meer; van zwaardmeesters tot “mentats” (menselijke computers, aangezien denkende machines verboden zijn) en “Fremen” (de oorspronkelijke bewoners van Arrakis) tot de gigantische zandwormen. Als dit je duizelt, is het misschien het beste om Dune gewoon te ondergaan. Regisseur Villeneuve krijgt het namelijk voor elkaar al die elementen in duidelijke plotlijnen uit te zetten. De tonen in Herberts originele verhaal vertonen gelijkenissen met de oliestrijd in het Midden-Oosten en komen in deze film ook goed naar voren.

Dune 4K UHD recensie – Blockbuster en arthouse ineen

Oscar Isaac speelt hertog Leto met een flair die doet verbazen, terwijl Timothée Chalamet als Paul zijn standaard Edward Scissorhands-impressie doet. Het is Rebecca Fergusson die hier de show steelt als Jessica die constant moet kiezen tussen haar zoon of de nalatenschap van haar orde. Jason Momoa (Aquaman) overtuigt als de zwaardmeester Duncan Idaho en weet zonder een flintertje twijfel flink wat Sardaukar, een elite strijdmacht, in de pan te hakken. Sommige stukken van de film lijken hierbij op het eerste gezicht misschien standaard voor een scifi-film. Maar bedenk je dat Herberts werk door de jaren heen zo verweven is geraakt met het genre dat veel van de dingen die je misschien bekend voorkomen, voor het eerst in het boek zaten.

Natuurlijk ontbreken ook de epische actiescènes niet. Villeneuves werk staat er ondertussen wel om bekend dat hij blockbuster en arthouse zonder problemen kan mengen tot een uniek eindresultaat. Dune is hierin niet anders en het team van Paul Lambert verdient alle lof voor de special effects.

Gouden beeld vol details

De Dune 4K disc is uitmuntend. De film is in digitale 4.5K geschoten, op 35 mm gezet en daar is een native 4K master van gemaakt. Hierdoor ontstaat een geweldige, filmische look met een scherpte waar je mond van openvalt. Kijk bijvoorbeeld naar de spice die door de lucht zweeft in de opening en de sproeten op het gezicht van Ferguson. Zelfs op de kale kop van Baron Harkonnen kun je de poriën tellen.

Ook de WCG en HDR zorgen voor een nog mooier beeld. Een planeet als Arrakis, met woestijnen zo ver het oog reikt, dreigt natuurlijk te verzanden in fletse bruintinten waar alle detail in verzuipt. Maar dankzij de prachtige primaire en secundaire kleuren, waan je jezelf in de hete, dorre woestenij. De bruintinten gaan over in een prachtig gouden oranje en de felblauwe ogen van de spicegebruikers kijken zo je ziel binnen. Zelfs de zwarttinten zijn perfect in balans.

Dune 4K UHD recensie – Nu al de beste uitgave van het jaar

De Dolby Atmos track is er eentje om je set eens goed te laten horen aan de buurt. De dialoog krijgt altijd prioriteit, maar er wordt geweldig gespeeld met de geluiden. De Stem heeft bijvoorbeeld een hele slimme vertraging, terwijl de alom aanwezige bass zich constant kenbaar maakt. De score van Hans Zimmer is daarbij de kers op de zandtaart.

Uiteraard heeft de 4K-schijf ook in deze uitgave geen extra’s. Maar de bijgeleverde blu-ray dan weer wel. Een breed scala aan featurettes ronden de uitgave af. De verschillende huizen, de gevechtsscènes en zelfs de Ornithopter; alles heeft een eigen extra. Voor Dune-liefhebbers is deze uitgave dus een must-have. Er moeten nog wel hele goede schijfjes uitkomen dit jaar, om deze van de troon te stoten!

Dune is nu verkrijgbaar op 4K UHD, blu-ray en dvd. Bekijk hier de trailer:

Titel: Dune
Regisseur: Denis Villeneuve
Acteurs: Timothée Chalamet, Rebecca Ferguson, Oscar Isaac, Zendaya
Uitgever: Warner Bros
Medium: 4K UHD
Genre: Sciencefiction